камута́тар, ‑а, м.

1. Прыбор для замыкання і размыкання электрычнага ланцуга або для змянення напрамку току.

2. Прыстасаванне, род мясцовай тэлефоннай стапцыі для ручнога злучэння тэлефонных ліній.

[Ад лац. commutare — мяняць, перамяняць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

токапрыёмнік, ‑а, м.

1. Прыстасаванне для перадачы току з кантрольнага проваду (або рэйкі) рухавіку электратранспарту. Токапрыёмнік тралейбуса.

2. Назва розных прыбораў, у якіх адбываецца ператварэнне электрычнай энергіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

rectifier

[ˈrektɪfaɪər]

n.

1) Chem. ачышча́льнік, рэктыфіка́тар -у m.

2) Electr. выпраста́льнік -а m. (то́ку)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

АКТЫ́ЎНАЯ МАГУ́ТНАСЦЬ,

сярэдняе за перыяд значэнне імгненнай магутнасці пераменнага току. Вызначаецца <P> = 1 T ∫ T 0 p ∙ dt , дзе T — перыяд, p — імгненная магутнасць. Характарызуе скорасць пераўтварэння электрамагн. энергіі ў інш. віды энергіі (цеплавую, светлавую, мех. і г.д.). Для эл. ланцуга аднафазнага (сінусаідальнага) току <P> = U ∙ I ∙ cosφ , для трохфазнага пры сіметрычнай нагрузцы <P> = 3 ∙ U ∙ I ∙ cosφ , дзе U, I — дзейныя значэнні напружання і току адпаведна, φ — вугал зруху фаз паміж U і I, cos φ — каэфіцыент магутнасці. З поўнай магутнасцю S актыўная магутнасць звязана суадносінамі <P> = S ∙ cosφ . Адзінка вымярэння актыўнай магутнасці — ват (вт).

т. 1, с. 214

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АКУСТАЭЛЕКТРЫ́ЧНЫ ЭФЕ́КТ,

узнікненне пастаяннага току ці электрарухальнай сілы ў праводным асяроддзі (метал, паўправаднік) пад уздзеяннем бягучай ультрагукавой (УГ) хвалі. Адкрыты Г.Вайнрахам і Х.Дж.Уайтам (ЗША, 1957) у монакрышталях германію. Паяўленне эл. току звязана з перадачай імпульсу (і адпаведна энергіі) ад гукавой хвалі электронам праводнасці. Пад уздзеяннем УГ хвалі ў правадніку ўзнікаюць лакальныя эл. палі, якія распаўсюджваюцца разам з хваляй і захопліваюць носьбіты зараду, што прыводзіць да ўзнікнення акустаэл. току. Акустычны эфект адносіцца да нелінейных эфектаў (гл. Нелінейная акустыка). Выкарыстоўваецца для вымярэння магутнасці УГ сігналу, частотных характарыстык УГ пераўтваральнікаў, для даследавання эл. уласцівасцяў паўправаднікоў.

У.М.Белы.

т. 1, с. 218

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

палярыза́цыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Уласцівасць светлавых і электрамагнітных хістанняў адбывацца ў адной пэўнай плоскасці. Палярызацыя светлавога праменя.

2. Адкладанне на электродах розных рэчываў, якія паслабляюць сілу току.

[Ад лац. polaris — палярны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стабіліза́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Прыбор, прыстасаванне для надання ўстойлівасці, пастаяннага становішча чаму-н. (у лятальных апаратах, на суднах і пад.), для стабілізацыі якога-н. працэсу.

С. лятальнага апарата.

С. току.

2. Рэчыва, якое затрымлівае працэс змянення якога-н. іншага рэчыва, саставу.

С. выбуховых рэчываў.

|| прым. стабіліза́тарны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэрмі́чны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з выкарыстаннем цеплавой энергіі. Тэрмічны рэжым. Тэрмічнае дзеянне току. // Заснаваны на дзеянні цеплавой энергіі. Тэрмічная апрацоўка металаў. Тэрмічнае рэле. // Прызначаны для цеплавой апрацоўкі металаў. Тэрмічны цэх.

[Ад грэч. thermos — гарачы, цёплы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВЫПРА́МНЫСЛУП,

сукупнасць паслядоўна злучаных выпрамных паўправадніковых дыёдаў. Бываюць германіевыя і крэмніевыя (найб. пашыраны). Маюць да 10 і болей дыёдаў, аформленых звычайна ў пластмасавым корпусе з двума эл. вывадамі. Сярэдняе значэнне выпрамленага току 75—500 мА, адваротнае напружанне 2—15 кВ. Выкарыстоўваюцца як выпрамнікі току (як правіла, высакавольтныя) у электратэхнічных, радыёэлектронных прыладах і прыстасаваннях, у радыёлакацыйнай і тэлевізійнай апаратуры. Некалькі выпрамных слупоў у адным корпусе ўтвараюць выпрамны блок.

т. 4, с. 318

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гальвані́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Выкліканы з дапамогай хімічных рэакцый (пра электрычны ток). Гальванічны ток. // Прызначаны для атрымання электрычнага току шляхам хімічных рэакцый. Гальванічны элемент.

2. Які мае адносіны да гальванізацыі. Гальванічныя працэдуры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)