sharpen [ˈʃɑ:pən] v.
1. вастры́ць, тачы́ць; рабі́цца во́стрым
2. абвастра́ць, узмацня́ць;
sharpen one’s wits удаскана́льваць ро́зум; напру́жваць ува́гу
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
тупе́ць
1. (пра нож і г. д.) stumpf wérden;
2. (пра розум, памяць) ábstumpfen vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
клёк м
1. (моц, сокі зямлі) Säfte der Érde;
2. разм (розум, разумны сэнс) Vernúnft f -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
азары́ць, ‑рыць; зак., што.
1. Асвяціць, зрабіць бачным. Салют азарыў горад. Святло ад лямпы азарыла твар. □ Маланка яркая на міг кароткі Юнацкі азарыла сілуэт. Гаўрусёў.
2. Зрабіць вясёлым, ажыўленым. Сэрца ласкай азарыць. □ Ты спляці з вясковых кветак Радасці узоры, У цябе ж такія вочы, Што душу азораць. Русак.
3. Нечакана праясніць свядомасць, розум (пра думку, здагадку). У поцемках яго [іспанца] душы Затлела іскра спачування, Якая ўспыхнула на міг І розум азарыла думкай. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзелаві́тасць, ‑і, ж.
Уласцівасць дзелавітага. Камісар стараўся трымаць сябе з такім спакоем і дзелавітасцю, нібы ён сапраўды ўсё можа. Мележ. [Бонч-Бруевіч] ветліва спаткаў .. [Мяснікова], бо паважаў за дзелавітасць, востры розум і прынцыповасць. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
nieprzeciętny
незвычайны, надзвычайны; выдатны; выключны;
nieprzeciętny umysł — незвычайны розум
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
senatorski
senatorsk|i
сенатарскі;
głowa ~a перан. дзяржаўны розум
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Інтэле́кт. З рускай мовы ў пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 272; Крукоўскі, Уплыў, 77). Рус. интелле́кт (першая трэць XIX ст.) з лац. intellectus ’разуменне, розум’ праз французскае ці нямецкае пасрэдніцтва (Шанскі, 2, I, 92).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дурно́та, ‑ы, ДМ ‑ноце і дурната́, ‑ы, ДМ ‑наце, ж.
Тое, што і дурасць. Сэрца маці згаджалася, а розум пратэставаў, баяўся, каб, крый божа, не нарабіла [дачка] глупства па дурноце. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цвердало́бы, ‑ая, ‑ае.
Разм. іран. Вельмі ўпарты; тугі на розум. [Каваль:] «Цвердалобы ўласнік. Пра хату сваю толькі і думае». Савіцкі. [Вера:] — Трэба было пагутарыць больш далікатна, пэўна паслухаў бы. Не цвердалобы ж ён. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)