1. Прад’яўленне сваіх правоў на каго‑, што‑н.; патрабаванне чаго‑н. — Я напішу, каб сельсавет у трохдзённы тэрмін законна ўрэгуляваў гэтае пытанне з зямлёю, на якую вы маеце прэтэнзію...Галавач.У гэтых словах угадвалася прэтэнзія, можа, нават на кіраўніцтва калгасам.Дуброўскі.
2. Патрабаванне незадаволенасць, прад’яўленыя да каго‑, чаго‑н.; скарга. У сталявараў нямала прэтэнзій да рабочых тых аддзяленняў сталеліцейнага цэха, ад якіх залежыць паспяховая работа.Данілевіч.//Спец.Заява крэдытора, пакупніка, у якой выказваецца пратэст даўжніку, пастаўшчыку з прычыны парушэння ўмоў пагаднення.
3. Імкненне прыпісаць сабе ўласцівасці, якасці, якіх звычайна няма. Скаромны быў чалавек з прэтэнзіямі на інтэлігентнасць.Колас.[Пан Чарапіцкі] гаворыць, як сячэ, — з прыціскам, з прэтэнзіямі на віртуозную элегантнасць.Пестрак.
•••
У прэтэнзіі (быць)накаго-што — адчуваць незадаволенасць кім‑, чым‑н., крыўду на каго‑, што‑н.
[Лац. praetensio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
claim
[kleɪm]1.
v.
1) заяўля́ць прэтэ́нзію, прэтэндава́ць
2) дамага́цца
to claim one’s right — дамага́цца свайго́ пра́ва
3) сьцьвярджа́ць, упэ́ўніваць
to claim victory — заяўля́ць пра сваю́ перамо́гу
4) вымага́ць, патрабава́ць
2.
n.
1)
а) дамага́ньне, патрабава́ньне n.
an insurance claim — дамага́ньне адшкадава́ньня
б) зая́ва на страхо́ўку
2) прадме́т дамага́ньня, прэтэ́нзіі
3) цьве́рджаньне n.
•
- lay claim to
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дэклара́цыяж
1. (урачыстая заява) Deklaratión f -, -en; Erklärung f -, -en;
запаўня́ць дэклара́цыю die Deklaratión áusfüllen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адста́ўкажÁbdankung f -, Rücktritt m -(e)s, -e; Demissión f -, -en (высок – урада, дыпламата);
зая́ва аб адста́ўцы Rücktrittsgesuch n -(e)s, -e;
у адста́ўцы außer Dienst (скар а. D.), verábschiedet, ábgedankt;
пада́ць у адста́ўку séinen Rücktritt [Ábschied] éinreichen;
прыня́ць адста́ўку den Rücktritt ánnehmen* [genéhmigen];
вы́йсці ў адста́ўку zurücktreten* vi (s), in den Rúhestand tréten*;
быць у адста́ўцы im Rúhestand sein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
службо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да службы (у 2 знач.), да выканання абавязкаў па службе. Службовыя справы. Службовае злачынства. □ Вайна застала .. [Гнядкова] ў службовай камандзіроўцы ў заходніх абласцях Беларусі.Шамякін.З’явілася заява — Службовы апарат Паперкі падшывае І ў папкі набівае.Корбан.// Прызначаны для выканання службы, для служачых. Службовы тэлефон. Службовы аўтобус. □ Месцаў там [у вагоне] не было, і, расчараваная, .. [Таня] вярнулася ў сваё службовае купэ.Даніленка.Рабочыя, ці, як іх яшчэ называюць, службовыя, пакоі ва Упраўленні дзяржаўнай бяспекі абстаўлены вельмі сціпла.Кавалёў.// Такі, які прыняты на службе. Службовыя адносіны. Службовы этыкет. □ Чырвонаармеец бачыць — чалавек цікавы, ад якога можна сёе-тое праведаць. Але ён не здае службовага тону, хоць гаворыць лагодней.Колас.// Які нясе якую‑н. службу, знаходзіцца на якой‑н. службе. Позвы і іншыя паведамленні, адрасаваныя прадпрыемству, установе ці арганізацыі, уручаюцца адпаведнай службовай асобе.Грамадзянскі працэсуальны кодэкс БССР.[Наўмыснік:] — Службовы чалавек быў калісьці: то па маёнтках за аратага быў, то раз у леснікі к пану ўбіўся.Чорны.
2. Другарадны, дапаможны. Традыцыйныя вобразы нядолі ці няволі прыцягваліся пісьменнікамі ў твор звычайна з чыста службовымі мэтамі.Ярош.// У граматыцы — які служыць для паказу адносін паміж знамянальнымі часцінамі мовы. Службовыя часціны мовы. Службовыя словы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыёмIм
1.Ánnahme f -, -n; камерцпрыём на складÉinlagerung f, Éinlagern n;
2. (куды-н) Áufnahme f -, -n;
прыём на пра́цуÉinstellung f -;
зая́ва аб прыёме Bewérbungsschreiben n -s, -;
пада́ць зая́ву аб прыёме um Áufnahme ánsuchen (куды-н in A);
3. (наведвальнікаў) Empfáng m -(e)s, -fänge;
право́дзіць прыём (ваўстановеі г. д.) Spréchstunden ábhalten*;
4. (лекаў) Éinnahme f -, -n;
у адзі́н прыём in éinem Zug; auf éinen Schlag [Sitz], mit éinem Griff;
у два прыёмы in zwei Ánsätzen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Kláge
f -, -n
1) юрыд. ска́рга
éine schríftliche ~ — іскава́я зая́ва
gégen j-n ~ erhében* — падава́ць ска́ргу на каго́-н.
j-s ~ ábweisen* — адмо́віць [адказа́ць] каму́-н. у іску́
eine ~ auf sich berúhen lássen* — пакінуць ска́ргу без вы́нікаў
Verjährung éiner ~ — іско́вая да́ўнасць
2) плач, рыда́нне; нарака́нне
in láute ~n áusbrechen* — мо́цна распла́кацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГРУЗІ́НА-АБХА́ЗСКІ КАНФЛІ́КТ 1990-х г. З’явіўся вынікам рэзкага абвастрэння супярэчнасцей у груз.-абх. адносінах, выкліканага незадаволенасцю Абхазіі сваім дзярж. статусам і нац. палітыкай груз. кіраўніцтва. Масавыя антыгруз. хваляванні абх. насельніцтва адбыліся ў 1964, 1967, 1978. У 1989 канфлікт выліўся ў кровапралітнае сутыкненне, якое ўдалося лакалізаваць. У лют. 1992 Вярх. Савет Грузіі прыняў рашэнне аб увядзенні ў дзеянне Канстытуцыі Груз.Дэмакр. Рэспублікі 1921, у якой Абхазская АССР як суб’ект дзярж.-прававых адносін не згадвалася. У адказ Вярх. Савет Абхазіі прыняў рашэнне аб вяртанні да Канстытуцыі рэспублікі 1925, дзе абумоўліваліся дагаворныя адносіны паміж Грузіяй і Абхазіяй. У ліп.—жн. 1992 становішча ў Зах. Грузіі і Абхазіі рэзка абвастрылася. 14.8.1992 сілы нац. гвардыі Грузіі ўвайшлі на тэр. Абхазіі. Груз. кіраўніцтва заявіла, што гэта вымушаная мера, якая мае на мэце абарону камунікацый. Кіраўніцтва Абхазіі назвала дзеянні груз. боку «ўзброенай агрэсіяй супраць рэспублікі з мэтай яе акупацыі». Грузіна-абхазскі канфлікт імкліва выходзіў за рамкі Грузіі, дэстабілізуючы становішча ва ўсім каўк. рэгіёне. У канцы 1993 пачаліся груз.-абх. перагаворы пад эгідай ААН. 4.4.1994 груз. і абх. дэлегацыі падпісалі ў Маскве Дэкларацыю аб мерах паліт. ўрэгулявання, якая ўключала адмову абодвух бакоў ад выкарыстання ваен. сілы і пагадненне аб добраахвотным вяртанні бежанцаў і перамешчаных асоб. У зону грузіна-абхазскага канфлікту ўведзены міратворчыя сілы Расіі. Толькі за 1 год абодва бакі страцілі каля 10 тыс.чал., матэрыяльныя страты склалі больш як 500 млрд.руб. (у цэнах жн. 1992). У жн. 1997 у Тбілісі прынята груз.-абх.заява аб намеры бакоў завяршыць канфлікт і аднавіць адносіны мірнага жыцця і ўзаемнай павагі.
Літ.:
Белая книга Абхазии: Док., материалы, свидетельства [1992—1993]. М., 1993.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
bill
I[bɪl]1.
n.
1) раху́нак -ку m.
2) банкно́т -у m.
a dollar bill — даляро́вы банкно́т
3) абве́стка f.
Post no bills — Не накле́йвайце абве́стак
4) сьпіс прадме́таў, інвэнта́р -у́m.
5) тэатра́льная прагра́ма
6) зако́напрае́кт -у, біль -ю m.
7) вэ́ксаль -ю m., чэк -у m.
8) Law пісьмо́вая зая́ва ў суд, судо́вая по́зва
2.
v.t.
1) пасыла́ць раху́нак
2) уно́сіць у раху́нак
3) накле́йваць афішы, закле́йваць афі́шамі
4) абвяшча́ць, падава́ць да ве́дама
5) уно́сіць, упі́сваць у накладну́ю
•
- the bill
- foot the bill
II[bɪl]1.
n.
дзю́ба f.
the bill of a duck — дзю́ба ка́чкі
the bill of a turtle — во́стры нос чарапа́хі
2.
v.i.
1) цалава́цца дзю́бкамі (пра галубо́ў)
2) пе́сьціцца
•
- bill and coo
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ААМЫ́НЬ
(партуг. Макао),
тэрыторыя ва Усх. Азіі, на ўзбярэжжы Паўд.-Кітайскага м., у дэльце р. Сіцзян. Належыць Партугаліі. Уключае п-аў Аамынь і а-вы Тайпа і Калаане. Пл. 16 км². Адм. ц. — г. Аамынь. Нас. 497 тыс.чал. (1991); кітайцы (больш за 95%), партугальцы і інш.Афіц. мова партугальская. Вернікі пераважна католікі. Большая частка насельніцтва жыве ў г. Аамынь. Рэльеф узгорысты. Клімат мусонны; ападкаў 1800 мм за год, бываюць тайфуны.
Тэр. Аамыня са стараж. часоў належала Кітаю, мела розныя назвы. Тут знаходзіўся палац кіт. імператрыцы — Магэ (Палата Матухны, адсюль назва Макао). У 14—17 ст. Аамынь — гандл. гавань у пав. Сяншань (цяпер Чжуншань), прав. Гуандун. У 1553 у Аамыні з’явіліся партугальцы, з 1555 яны арандавалі Аамынь, у 1557 стварылі адміністрацыю пры захаванні суверэнных правоў Кітая. У 1849 партуг. ўрад абвясціў Аамынь незалежным ад Кітая. Паводле навязанага Кітаю ў 1887 Дагавора аб дружбе і гандлі Партугалія атрымала права на «вечнае кіраванне» Аамынем. У 1940 захоплены Японіяй. Пасля паражэння Японіі ў 2-й сусв. вайне — пад кантролем Партугаліі, якая ў 1951 абвясціла Аамынь сваёй «заморскай правінцыяй» на чале з губернатарам. Урад КНР неаднаразова заяўляў, што Аамынь — тэр. Кітая, і настойваў на вяртанні яго праз мірныя перагаворы. У 1987 прынята сумесная кіт.-партуг.заява, якой прадугледжана з 20.12.1999 аднаўленне суверэнных правоў КНР на Аамынь, а таксама дазволена стварыць асобны адм. раён у адпаведнасці з абвешчаным Пекінам прынцыпам «адна дзяржава — два лады». Паліт. партыі: Дэмакратычны цэнтр Аамыня, Асацыяцыя абароны Аамыня.
Аснова эканомікі — турызм і галіны, якія яго абслугоўваюць. Развіта вытв-сцьтэкст., электронных вырабаў, феерверкаў, вырабаў са скуры, він, камфары. Аамынь — буйны пасрэдніцкі цэнтр міжнар.гандл. і валютна-фін. аперацый. Пад с.-г. ўгоддзямі каля 2% тэрыторыі. Вырошчваюць агародніну, развіты птушкагадоўля і рыбалоўства. Асн.гандл. партнёры — Кітай, Сянган, ЗША і Канада. Экспартуе адзенне, тэкстыль, шоўк, прадукцыю саматужных промыслаў, тытунёвыя вырабы, чай, рыбу. Вял. ролю адыгрывае рээкспарт тавараў з Кітая. Імпартуе сыравіну, харч. прадукты, пітную ваду. Аамынь вядомы як перавалачны пункт кантрабанднага гандлю золатам і опіумам. Ігральны бізнес. Марскі курорт. Паромная сувязь Аамыня — Сянган. Штогод Аамынь наведваюць 5 млн. турыстаў. Грашовая адзінка — патака.