ложо́к м.

1. (уменьш.-ласк. к лог) лажо́к, -жка́ м., нізі́нка, -кі ж.;

2. архит. жалабо́к, -бка́ м.; (каннелюра) канелю́ра, -ры ж.;

3. стр. руб, род. ру́ба м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крупи́нка ж.

1. крупі́нка, -кі ж.; (частица) драбо́к, -бка́ м.;

крупи́нка со́ли драбо́к со́лі;

2. перен. крупі́нка, -кі ж.; ка́ліва, -ва ср.;

◊

ни крупи́нки пра́вды ні крупі́нкі (ні ка́ліва) пра́ўды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обру́б м.

1. (действие) абсяка́нне, -ння ср.;

2. (место, по которому обрублен, отсечён кусок чего-л.) во́друб, -ба м.;

3. (кусок, обрубленный от чего-л., или предмет, от которого обрублен кусок) абру́бак, -бка м., уці́нак, -нка м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клубо́к, -бка́ м.

1. клубо́к;

к. ні́так — клубо́к ни́ток;

скруці́цца ~бко́м — сверну́ться клубко́м;

2. перен. клубо́к;

к. супярэ́чнасцей — клубо́к противоре́чий;

3. уменьш. (к клуб II) клуб;

дым ва́ліць ~бка́мі — дым вали́т клуба́ми;

◊ к. у го́рле — клубо́к в го́рле;

размата́ць к. — размота́ть клубо́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ком​I м. (комок) камя́к, -ка́ м.; (круглый — ещё) га́ла, -лы ж., га́лка, -кі ж.; (клубок) клубо́к, -бка́ м.;

ком сне́га камя́к сне́гу;

ком подкати́л к го́рлу клубо́к падкаці́ўся да го́рла;

◊

пе́рвый блин комом погов. пе́ршы блін камяко́м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ча́шка ж.

1. (для питья) ку́бак, -бка м.; (тонкой работы, чаще кофейная) філіжа́нка; (для еды) разг. мі́ска, -кі ж.;

2. анат. (надколенник) рэ́пка, -кі ж.;

3. (весов) ша́ля, -лі ж.;

4. плот. лёжка, -кі ж.;

◊

ча́шка ча́ю ку́бак ча́ю (гарба́ты).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клубо́к, ‑бка, м.

1. Шарападобны маток нітак, шпагату і пад. Клубок пражы. Разматаць клубок. □ Хлопцы пазіралі з печы, як увачавідкі растуць клубкі і танчэюць верацёны. С. Александровіч. // Пра тое, што набыло форму шара, камка. Раптам з самага крайняга вулля нечакана вылецеў рой, сабраўся над вуллем у клубок, пачаў жвава круціцца, страшэнна гусці. Кулакоўскі. / у знач. прысл. клубко́м. Малы, абараняючыся, качаўся клубком па зямлі. Ракітны.

2. перан. Заблытанае мноства чаго‑н. Клубок раптоўных, загадкавых думак занасіўся ў .. [Рыгоравай] галаве. Гартны. Пякучая крыўда, і боль, і страх.. — усё зблыталася ў адзін клубок. Пальчэўскі.

3. Невялікі клуб ​2; тое, што і клуб ​2. Густы дым паваліў з-пад страхі і ахутаў, схаваў у сваіх клубках высокі комін завода. Пестрак. Дым чорны, як сажа, велізарнымі клубкамі віўся ўгору і расплываўся туманам. Нікановіч.

•••

Клубок у горле — пра пачуццё сутаргавага, хваравітага сціску ў горле.

Разматаць клубок гл. разматаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рабо́тник

1. (тот, кто работает, трудится) рабо́тнік, -ка м., працаўні́к, -ка́ м.;

добросо́вестный рабо́тник сумле́нны рабо́тнік (працаўні́к);

2. (человек, занятый в определенной области деятельности) рабо́тнік, -ка м.;

рабо́тник печа́ти рабо́тнік дру́ку;

номенклату́рный рабо́тник наменклату́рны рабо́тнік;

3. (наёмный сельскохозяйственный рабочий) уст. батра́к, -ка́ м., па́рабак, -бка м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клубо́к клубо́к, -бка́ м.;

◊

клубо́к в го́рле (стои́т, застря́л и т. п.) клубо́к у го́рле (стаі́ць, засе́ў и т. п.);

сверну́ться (сжа́ться, съёжиться и т. п.) в клубо́к скруці́цца (сці́снуцца, ску́рчыцца и т. п.) у клубо́к;

клубо́к подступи́л (подкати́лся и т. п.) к го́рлу клубо́к падступі́ў (падкаці́ўся и т. п.) да го́рла;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зуб, -а, мн. зу́бы і зубы́, -о́ў, м.

1. мн. зу́бы і (з ліч. 2, 3, 4) зубы́, зубо́ў. Касцявое ўтварэнне, орган у роце для адкусвання і разжоўвання ежы.

Кутнія зубы.

Малочныя зубы (у дзяцей). Узброены да зубоў (перан.: вельмі добра ўзброены). З. на з. не пападае (пра дрыжыкі ад моцнага холаду, страху). З. за з. (перан.: адплачваючы за зло той жа меркай; разм.). Зубы на паліцу палажыць (перан.: абмежаваць сябе ў самым неабходным з-за адсутнасці сродкаў; разм.). Зуб або зубы вастрыць на каго-н. (перан.: злавацца, імкнуцца нашкодзіць; разм.). Праз зубы гаварыць (ледзь раскрываючы рот, неахвотна). Не па зубах (перан.: не пад сілу, не па здольнасцях).

2. мн. зубы́, -о́ў. Зубцы (гл. зубец у 1 знач.).

◊

Ні ў зуб нагой (разм.) — зусім нічога (не ведаць, не разумець і пад.).

Мець зуб на каго (разм.) — адчуваць тайную злобу, нездаволенасць у адносінах да каго-н.

|| памянш. зубо́к, -бка́, мн. зу́бкі, -аў і (з ліч. 2, 3, 4) зубкі́, -о́ў, м. (да 1 знач.).

◊

На зубок трапіць каму (разм.) — стаць прадметам насмешак, плётак, крытыкі.

На зубок (вывучыць, выведаць; разм.) — дакладна, дасканала.

|| прым. зубны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.) і зубавы́, -а́я, -о́е (да 2 знач.; спец.).

Зубны боль.

Зубны ўрач.

Зубны парашок (для чысткі зубоў). Зубны зычны (які вымаўляецца пры ўдзеле зубоў; спец.). Зубавая барана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)