ГЕО́ІД

(ад геа... + грэч. eidos выгляд),

сапраўдная фігура Зямлі, абмежаваная ўзроўневай паверхняй (сярэдні ўзровень вады Сусветнага ак., мысленна прадоўжаны пад мацерыкамі). Форма геоіда ў выніку сутачнага абарачэння Зямлі блізкая да эліпсоіда вярчэння, але яго паверхня ўскладнена з-за нераўнамернасці размеркавання мас унутры Зямлі. Паверхня геоіда перпендыкулярная да напрамку сілы цяжару ва ўсіх кропках, больш згладжаная, чым фіз. паверхня Зямлі, на якой рэзка выражаны горы і акіянскія ўпадзіны. Яна выпуклая, сярэдняя велічыня адхілення геоіда ад найб. удала падабранага зямнога сфероіда складае ±50 м, а максімальнае адхіленне ±100 м.

У.Я.Бардон.

т. 5, с. 162

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Néigung

f -, -en

1) схіл, нахі́л

2) схіле́нне, адхіле́нне

3) схі́льнасць, тэндэ́нцыя (zu D – да чаго-н., каго-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

зігза́г

(фр. zigzag, ад ням. Zickzack)

1) ломаная лінія (напр. з. маланкі);

2) перан. рэзкае адхіленне ад асноўнага напрамку ў палітыцы, дзейнасці, быце (напр. з. лёсу).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

пертурба́цыя

(лац. perturbatio = расстройства)

1) астр. адхіленне нябесных цел ад сваёй арбіты пад уздзеяннем сілы прыцяжэння іншых нябесных цел;

2) раптоўнае парушэнне звычайнага, нармальнага ходу чаго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

пертурба́цыя

(лац. perturbatio = расстройства)

1) раптоўнае парушэнне звычайнага, нармальнага ходу чаго-н.;

2) адхіленне ў руху нябеснага цела вакол якога-н. цэнтральнага цела, выкліканае прыцяжэннем іншых нябесных цел.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

отвраще́ние ср.

1. уст. (действие) адваро́чванне, -ння ср.; адхіле́нне, -ння ср., адвядзе́нне, -ння ср., адво́д, -ду м.; см. отвраща́ть;

2. (брезгливость) агі́да, -ды ж.;

пита́ть отвраще́ние га́дзіцца (чым-небудзь), адчува́ць агі́ду.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГЕАФІЗІ́ЧНЫЯ АНАМА́ЛІІ,

адхіленне значэнняў фіз. палёў (гравітацыйнага, магнітнага, геатэрмічнага, электрамагнітнага) ад нармальнага поля Зямлі. Абумоўлены рознымі фіз. ўласцівасцямі горных парод, неаднароднасцю саставу і будовы зямной кары і мантыі. Адрозніваюць анамальнае значэнне (лічба, якая характарызуе велічыню анамаліі ў пэўным пункце назірання, напр., анамаліі Бучэ, Фая і інш.) і анамальнае поле (участак, на якім назіраюцца адхіленні; бываюць мазаічныя, лінейныя, паласавыя і інш.). Паводле памераў і глыбіні геафізічныя анамаліі падзяляюцца на лакальныя і рэгіянальныя. Па геафізічных анамаліях вывучаюць унутр. будову Зямлі і зямной кары, вырашаюць гідрагеал. і інж.-геал. задачы, вядуць пошук і разведку радовішчаў карысных выкапняў.

Г.І.Каратаеў.

т. 5, с. 125

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЭ́РА ЗАКО́Н , Бэра — Бабінэ закон, тлумачыць адхіленне цячэння і падмыў берагоў рэк уплывам сутачнага вярчэння Зямлі. Абгрунтаваны ў 1857 К.М.Бэрам, які паказаў, што руславы паток рэк мерыдыянальнага напрамку пад уздзеяннем Карыяліса сілы адхіляецца ў Паўн. паўшар’і ўправа і падмывае правы бераг, у Паўд. — улева і падмывае левы бераг. Франц. вучоны Ж.Бабінэ даказаў, што так адхіляюцца ўсе рэкі, незалежна ад напрамку цячэння. Сіла Карыяліса на экватары роўная нулю і павялічваецца ў напрамку да полюсаў, а сіла адхілення патоку прапарцыянальная масе вады, таму Бэра закон найб. праяўляецца на вял. рэках сярэдніх шырот (Дняпро, Волга, Дунай, Парана, Уругвай і інш.).

т. 3, с. 385

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

абду́кцыя

(лац. abductio = адвод, адхіленне)

1) анат. рух канечнасці ад сярэдняй лініі цела (параўн. аддукцыя);

2) геал. перанос акіянічнай кары і мантыі на ўскраіну кантынента, у выніку чаго ўтвараюцца афіяліты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ампліту́да

(лац. amplitudo = велічыня)

1) размах ваганняў, найбольшае адхіленне цела пры ваганні ад стану раўнавагі;

2) мат. розніца меж, паміж якімі змяняецца якая-н. пераменная велічыня;

3) перан. размах, шырыня.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)