Verbum

Вяле́бны ’хвалебны; прападобны’ (Нас.), вяле́бнасць (Нас.). Ст.-бел. велебный, велебность (з XV ст.; Булыка, Запазыч.). З польск. wielebny, wielebność ’тс’ (Кюнэ, Poln., 113; Булыка, Запазыч., 59). Параўн. ве́льбіць.

Акцы́з (Нас.), акцызнік (БРС, Шат., Нас.) запазычана з рускай мовы. Рус. акциз < франц. accise (XVIII ст.) узыходзіць да лац. accisum (да accidere ’падсякаць’) (Шанскі, 1, А, 71–72).

Абсалю́цыя ’адпушчэнне грахоў’ (Нас.), ст.-бел. абсолюция з 1647 (Нас. Гіст.) < лац. absolutio ’звальненне’. Запазычанне хутчэй за ўсё праз польскае пасрэдніцтва, паколькі звязана з царкоўнай тэрміналогіяй (польск. absolucja).

Псік ’выгук, якім адганяюць ката’ (ТСБМ, Мік., Мядзв., Нас., Янк. 1; в.-дзв., карэліц., Шатал.; в.-дзв., Сл. ПЗБ), псі́каць, псі́кнуць ’сказаць, крыкнуць псік’ (Нас., ТСБМ). Гл. апсік.

Пія́к ’п’яніца’ (ашм., Сл. ПЗБ). Паводле Мацкевіч — запазычанне з польск. pijak ’тс’ (тамсама, 3); сюды ж адаптаванае піяка (Нас., Сцяшк. Сл.; Скарбы: Нас.), канчатак ‑а, як у п’яніца.

Сапежы́нка ’гатунак грушы’ (Нас.), сапяжа́нка ’тс’ (Касп., Сцяшк. Сл.). Польск. sapieżanka ’тс’. Ад імя князя Сапегі, з садоў якога паходзіў гэты гатунак груш (Нас., 573; Дарашэўскі, 8, 65).

Смаль ‘пах гару’ (Нас., Гарэц., Касп., Бяльк.), ‘смала ў люльцы’ (Бяльк.), сма́лінь ‘гар’ (Нар. сл.), смы́лінь ‘тс’ (Нар. лекс.), сма́ліна ‘тс’ (Нас.). Да смалі́ць (гл.) з рознымі суфіксамі.

Спаро́міць ‘падганяць, прыскорваць’, спаро́міцца ‘спяшацца’, ‘паспяваць, упраўляцца’ (Нас.), ‘назапашваць, збіраць; запасіць’, спо́рам ‘назапашванне’ (Ласт.). Відаць, да спор ₁, у аснове дзеепрыметнік на ‑ом ад спары́ць ‘памнажаць, прыбываць’ (Нас.).

Ду́ды ’падман’ (Нас.). Гл. дуда́.

◎ Келбаса́ ’каўбаса’ (Нас.). Гл. каўбаса.