Разго́н1 ’гвалтоўнае рассейванне тлуму’, ’рух з паступова нарастаючай скорасцю’ (ТСБМ), ’размах’ (Касп.), ’разбег’ (ашм., Стан.). Ад раз- і гнаць, ганяць (гл.).

Разго́н2 ’пасаг маладой у выглядзе гаспадарчай маёмасці, статак’ (Федар.). Магчыма, семантычная інавацыя на базе разагнаць, разагна́цца, г. зн. даць асновы і стымул для далейшага развіцця сямейнай гаспадаркі. У песні чаргуецца з прыгон, параўн.: Wyżań swuoj razhòn, wyżań swuoj pryhòn, / katory da minie nahnàła (там жа). Розныя тыпы пасагу?

Разгон3 ’расліна расходнік, Glechoma hederacea L.’ (Касп.). Відаць, сінанімічнае ўтварэнне да асноўнай назвы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ро́зны (розный) ’неаднолькавы, непадобны’, ’другі, іншы, не той самы’, ’разнастайны’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Стан., Байк. і Некр., Бяльк.), розна ’па-рознаму’, ’паасобку’, ’нотка, разборліва’ (Гарэц., Нас., Касп., Растарг.). Укр. рі́зний, рус. зах. ро́зный ’неаднолькавы, розны’, смал. ’дзіравы (пра мяшок)’; паўн. ’парваны, дзіравы, паношаны’, ’стары, разбіты, паламаны’; польск. różny ’розны’, в.-луж. rózno ’асобна’, чэш. různý, славац. rȏzny, славен. rázen, серб. ра́зан, ра̑зни, харв. rázan, rȃźnȋ, макед. разен, балг. разен, ст.-слав. разьнъ. Прасл. *orzьnъ, якое з *orz‑ > раз‑/роз‑ (гл.) і суф. ‑ьтъ‑ (ESJSt, 13, 758).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перерыва́тьII несов. (к переры́ть)

1. (рыть, вскапывать) капа́ць, перако́пваць; (о животных) ры́ць;

2. (ворошить) перако́пваць;

перерыва́ть все я́щики в столе́ перако́пваць усе́ шуфля́ды ў стале́;

3. (рыть, вскапывать заново, ещё раз) перако́пваць;

4. (рыть, вскапывать поперёк) перако́пваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паля́дак

1. Поле, якое першы раз арэцца пасля высечкі лесу (Сен. Касп., Слаўг.). Тое ж паля́дка (Краснап. Бяльк.).

2. Абложная зямля на месцы ляда на другі, трэці год (Слаўг.).

ур. Антонава Паля́дка (поле) каля в. Кульшычы Слаўг., ур. Паля́дкі́ (луг) каля в. Дабранка Слаўг., ур. Лагу́таў Паля́дак (Лес) каля в. Любаны Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

пераце́рці, ператру, ператрэш, ператрэ; ператром, ператраце; пр. перацёр, ‑церла; заг. ператры; зак., што.

1. Разарваць, раздзяліць на часткі трэннем. Кола перацерла вяроўку. □ Калі добрая рыбіна возьмецца і ў час яе не выхапіць, яна можа лёску аб край палонкі перацерці. Савіцкі.

2. Тручы, мнучы, здрабніць, ператварыць у парашок, мяккую масу і пад. Перацерці тытунь. □ Замест ложкаў ці нараў у бараку ўздоўж сцяны была паслана салома. Яе збілі, перацерлі на мякіну. Якімовіч. Машыны перацерлі на грэблі сухі ў грудках торф на муку. Пташнікаў.

3. Расцерці, здрабніць што‑н. недастаткова перацёртае яшчэ раз, нанава.

4. Тручы, ачысціць ад кастрыцы ўсё, многае (пра лён, каноплі і пад.). Перацерці лён.

5. Выцерці, зрабіць чыстым або сухім усё, многае. Перацерці ўвесь посуд. □ Бабуля папрасіла суседку, і тая памыла падлогу. «А перацерці ўсё, — думае бабуля, — унучак паможа». Юрэвіч.

6. Выцерці, працерці што‑н. яшчэ раз, нанава. Перацерці талеркі сушэйшым ручніком.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́явіць, ‑яўлю, ‑явіш, ‑явіць; зак., каго-што.

1. Знайсці, адшукаць; заўважыць. Ноччу пры святле ракет гітлераўцы яшчэ раз прачасалі ўчастак паўднёвых варот, але, як і першы раз, нікога не выявілі. Лупсякоў. Не пакідаць жа хлопца ў лесе або ў чужых людзей, дзе яго лёгка маглі б выявіць. Колас. // Выкрыць што‑н. Выявіць злачынства. □ [Свірыд] толькі што зрабіў вялікую шкоду і баіцца, каб яго не выявілі. Сабаленка.

2. Праявіць, выказаць якую‑н. скрытую якасць, уласцівасць. Выявіць талент. Выявіць спрыт. □ Навічок, калі яго абступіла дзетдомаўская дзетвара, адразу выявіў свой характар. Васілевіч. // Разм. Паказаць сябе. Сцёпка адчуваў патрэбу выявіць сябе хоць чым-небудзь у гэтую ноч. Колас.

3. Вызначыць па якіх‑н. прыкметах; высветліць. Выявіць запасы карысных выкапняў. Выявіць падрыхтоўку вучняў. // Бясспрэчна даказаць што‑н., выкрыць. У дакладзе.. Грышка выявіў прычыны ўсіх вясковых бед. Чорны.

4. Разм. Выпісаць, выключыць са складу. Выявіць кватарантаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сле́дующий

1. прич. які́ (што) ідзе́ (сле́дам, усле́д); які́ (што) хо́дзіць (сле́дам, усле́д); які́ (што) е́дзе (сле́дам, усле́д); які́ (што) ру́хаецца (сле́дам, усле́д); які́ (што) накіро́ўваецца (сле́дам, усле́д); які́ (што) настае́ (надыхо́дзіць) (сле́дам, усле́д); см. сле́довать 1;

2. прил. насту́пны; (другой) другі́;

кто сле́дующий? хто насту́пны?;

на сле́дующий день на другі́ дзень;

в сле́дующий раз другі́м ра́зам (другі́ раз);

3. мест. насту́пны; (такой) такі́;

сле́дующим о́бразом такі́м чы́нам;

4. сущ. насту́пны, -нага м.;

мы останови́лись на сле́дующем мы спыні́ліся на насту́пным.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разуме́цца несов.

1. разуме́ться; подразумева́ться;

пад гэ́тым ~ме́ецца якра́з то́е, аб чым вы гаво́рыце — под э́тим разуме́ется (подразумева́ется) как раз то, о чём вы говори́те;

2. страд. понима́ться; разуме́ться, постига́ться, осмы́сливаться, осмысля́ться, уясня́ться; подразумева́ться; см. разуме́ць 1-4;

само́ сабо́й разуме́ецца (зразуме́ла) — само́ собо́й разуме́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

са́мы займ.

1. (якраз, менавіта) selbst;

той са́мы drselbe (f deselbe, n dsselbe, pl deselben);

з са́мага пача́тку gleich [ganz] am nfang; von nfang an;

у ту́ю ж са́мую гадзі́ну zur slben Stnde;

з са́май ра́ніцы vom frühen Mrgen;

да са́мага канца́ bis ganz zultzt;

2. (для ўтварэння ступеняў параўнання) der [die, das] -ste, pl -sten; am -sten;

са́мая ціка́вая кні́га das interessnteste Buch;

гэ́та са́мая прыго́жая ву́ліца dese Strße ist am schönsten;

на са́май спра́ве in der Tat, ttsächlich;

са́мае гало́ўнае die Huptsache;

у са́мы раз gerde zur rchten Zeit (своечасова); gerde pssend (як па мерцы);

касцю́м яму́ са́мы раз разм. der nzug sitzt [passt] ihm wie ngegossen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

następny

następn|y

наступны; чарговы;

~ego dnia — на наступны дзень;

za ~e 5 lat — праз наступныя 5 гадоў;

~ym razem — у наступны раз; іншым разам;

~y proszę! — калі ласка, наступны!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)