◎ Ныхра́ццю ’прымусам, гвалтам’ (віц., Мат.). Няясна; можна звязаць з рус. ныхрить ’настойліва шукаць што-небудзь; лезці ўсюды; даведвацца хітрасцю’, што, аднак, выклікае пэўныя семантычныя цяжкасці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шампіньён, ‑а, м.

Каштоўны ядомы пласціністы грыб з белай ці бураватай шапкай, некаторыя віды якога культывуюцца ў цяпліцах. Не кроч шукаць яго да бору, За хаты выйдзі: вось і ён — Раскрыўся проста пры разоры, Як парашуцік, шампіньён. Цвірка.

[Ад фр. champignon.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

та́лент

(лац. talentum, ад гр. talanton = вага, вагі)

1) надзвычайныя прыродныя здольнасці (напр. паэтычны т.);

2) асоба, надзеленая надзвычайнымі здольнасцямі (напр. шукаць маладыя таленты).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

спажы́ва ж.

1. разг. пожи́ва; добы́ча;

шука́ць ~вы — иска́ть пожи́вы;

2. пита́ние ср., пи́ща;

3. перен. пи́ща;

с. для ро́зуму — пи́ща для ума́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

◎ Пераша́нарыць (пырышяпорыты) ’перарыць’, ’расходаваць, растраціць’ (Клім.). Звязана з шапортаць (пры ад’ідэйцы і тарыць ’шукаць, перабіраючы прадметы’), якое узыходзіць да гукапераймання шоргату, шастання шапор‑шапор! (Насовіч, 706).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

недалеко́, недалёко нареч., в знач. сказ. недалёка;

◊

за приме́ром идти́ недалеко́ пры́кладу шука́ць недалёка;

недалеко́ уйти́ (уе́хать) недалёка адысці́ (ад’е́хаць);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

шна́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.

Разм. Шукаць навобмацак. Той [чалавек] ужо сам шнарыў рукою па комінку. Чорны. У вузкім пакойчыку на другім паверсе гаспадар падаў госцю крэсла, а сам зняў пінжак, павесіў яго ў шафу і пачаў заклапочана шнарыць у тумбачцы. Брыль. // Заходзіць, заглядваць у розныя месцы, шукаючы каго‑, што‑н. Немцы шнарылі па лесе, шукалі партызан у вёсках, а знайсці не маглі. Васілеўская. [Казуля] амаль не адыходзілася ад Алёшкі, бегала за ім па хаце, а калі часамі заставалася адна, то шнарыла па ўсіх закутках, шукала свайго апекуна. Ляўданскі.

•••

Шнарыць вачамі — пільна ўглядацца; шукаць позіркам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кампраметава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.

Няславіць каго‑, што‑н. Кампраметаваць увесь род. □ Банда «бацькі Рудольфа» быццам бы супраць акупантаў, але сваімі ганебнымі дзеяннямі кампраметуе партызан. Мікуліч. У заўкоме пачалі шукаць звесткі, якія б кампраметавалі Захара Сцебунёнка. Кавалёў.

[Ням. kompromettieren з фр. compromettere.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наво́бмацак, прысл.

Пры дапамозе дотыку, абмацваючы. Шукаць навобмацак. Ісці навобмацак. □ [Андрыян Цітавіч] выняў з кішэні люльку і, не пазіраючы, навобмацак, стаў набіваць яе тытунём. Марціновіч. [Мікульскі] перасунуў аўтамат з боку на грудзі,.. навобмацак адняў пусты магазін, дастаў з сумкі апошні, зараджаны. Місько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Куме́каць ’разумець’ (Сцяшк., ТС). Рус. кумекать ’тс’ лічыцца прэфіксальным утварэннем ку‑мекаць. Суадносіны гэтых слоў з літ. mė́klinti ’думаць’, лат. meklet ’шукаць’ няясныя (гл. Фрэнкель, 428–429).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)