раздзе́цца, ‑дзенуся, ‑дзенешся, ‑дзенецца; зак.
Зняць з сябе адзенне. [Люба] раздзелася, легла ў свежую пасцель, і сапраўды-такі ніколі большай асалоды яна не перажывала. Чорны. // Распрануцца. — Раздзеньцеся ў пакоі, — папярэдзіла .. [Ліба] гасцей. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свато́к, ‑тка, м.
Памянш.-ласк. да сват. [Чарнавус:] — Сапраўды, калі пачнуць усе так будавацца, як вось гэты мой сваток, дак.. што атрымаецца, не вёска, а старажытнае нешта, усім людзям на смех. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцвярдзе́ць, ‑ее; зак.
Стаць цвёрдым. Цяпер, пры марозіку, усё тут сцвярдзела, зраўнялася, затым яшчэ сняжку нядаўна падсыпала, дык .. можаш падумаць, што сапраўды брук у цябе пад нагамі або нават асфальт. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарто́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Такі, калі бывае ўдача; такі, якому бывае ўдача; удачлівы. Фартовы дзень. Фартовы паляўнічы.
2. Прыгожы. Марыся сапраўды фартовая дзяўчына. Бажко.
3. Спрытны, хвацкі, маладзецкі. Фартовы хлопец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нікуды́шны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Нікуды не варты; дрэнны. Нікудышны гаспадар. □ Надвор’е сапраўды было нікудышнае. Сіняўскі. Старая Дар’я пакінула маладому Ігнату ў спадчыну дзве дзесяціны нікудышнай зямлі ды хацінку ў два акенцы. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сур’ё́зны, -ая, -ае.
1. Удумлівы і строгі, не легкадумны.
С. чалавек.
Сур’ёзныя адносіны да працы.
2. Глыбакадумны, засяроджаны на важных справах.
С. падыход.
3. Істотны і важны па змесце, не жартоўны.
Сур’ёзная п’еса.
Сур’ёзная размова.
4. Які патрабуе да сябе ўвагі з-за сваёй складанасці, які тоіць у сабе небяспечныя вынікі.
Сур’ёзная праблема.
Сур’ёзнае захворванне.
5. Заняты якімі-н. думкамі (пра выраз твару).
С. выгляд.
6. сур’ёзна, пабочн. сл. На самай справе, сапраўды.
Не, сур’ёзна, калі прыедзеце да нас?
|| наз. сур’ёзнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Vere est miser, culpa est sua quisquis miser
Той сапраўды няшчасны, хто няшчасны па сваёй віне.
Тот истинно несчастен, кто несчастен по своей вине.
бел. Часам чалавек сам сабе горшы непрыяцель.
рус. Тот дурак, кто сам себе враг. Глупый гость будет угощать хозяина. Глупого долю наперёд едят.
фр. Bien fou qui s’oublie (Глуп тот, кто себя забывает).
англ. He that seeks trouble, never misses (Кто ищет беды, всегда находит).
нем. Ein jeder ist sich selbst der größte Feind (Каждый сам себе наибольший враг).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
prawdziwie
1. слушна; праўдзіва;
2. сапраўды; па-сапраўднаму; насамрэч;
prawdziwie piękny — па-сапраўднаму прыгожы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
камі́зм, ‑у, м.
Камічнае, смешнае ў людзях, здарэннях, сітуацыях. Камізм сітуацыі, падкладзенай у аснову твора, заснаваны на звычайным непаразуменні. Казека. Здаралася часам, што сапраўды трагічныя рэчы ў доктаравым доме прымалі адценне камізму. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
русі́зм, ‑а, м.
Слова ці моўны зварот, запазычаныя з рускай мовы ці ўтвораныя па ўзору рускіх слоў і выразаў. У .. беларускай мове [Багдановіча] сапраўды было, асабліва ў пачатковым перыядзе творчасці, багата русізмаў. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)