скупі́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пі́мся, -піце́ся, -пя́цца; незак., на што, з інф. і без дап.

Неахвотна расходаваць, аддаваць; быць празмерна ашчадным.

С. на пачастунак.

Не с. на добрыя словы (перан.: лёгка гаварыць каму-н. прыемнае).

|| зак. паскупі́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пі́мся, -піце́ся, -пя́цца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

гратэ́ск

(фр. grotesque)

мастацкі прыём, заснаваны на паказе чаго-н. у празмерна фантастычным, пачварна-камічным выглядзе.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

◎ Набра́жыцца ’празмерна напіцца, нахлябтацца’ (ТС). Да брига (гл.), параўн. фразеалагічны выраз: набрицца, як свіня брагі ’тс’ (гродз., Цых.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

непасі́льны, ‑ая, ‑ае.

Які перавышае сілы, магчымасці; празмерна цяжкі. Непасільны цяжар. Непасільная праца. □ Пасля непасільнага для раненага напружання і душэўнага хвалявання камісару стала блага. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раскапу́сціцца, ‑пушчуся, ‑пусцішся, ‑пусціцца; зак.

Разм. Празмерна шырока рассесціся. [Дзяўчына] ўзяла з конюхавых рук напалавіну раменныя лейцы, раскапусцілася ў палукашку і гатова была ўжо ехаць. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

валацу́га, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -цу́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -цу́г (разм.).

1. Бяздомны чалавек, які не мае пэўнага прыстанішча і заняткаў.

2. Той, хто цягаецца абы-дзе, не працуе.

3. Той, хто празмерна заляцаецца да жанчын.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

разле́злы, -ая, -ае (разм.).

1. Які падраўся, пранасіўся, разваліўся (пра адзенне, тканіну і пад.).

Р. мех.

Чаравікі мелі р. выгляд.

2. Вельмі прамоклы, размоклы; раскіслы.

Разлезлая папера.

3. Які страціў фігуру, празмерна растаўсцеўшы; распоўзлы.

Яго постаць здавалася нейкай бясформеннай, разлезлай.

|| наз. разле́зласць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

расхвалі́цца, ‑хвалюся, ‑хвалішся, ‑хваліцца; зак.

Разм. Пачаць празмерна хваліцца. На ўвесь зялёны бор Расхваліўся Мухамор, Што пад шапкай — маку цвет — Ён дзяцюк на цэлы свет. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лішне, залішне, празмерна □ праз меру

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

nieumiarkowanie

I н. уст.

неўмеркаванасць

II

празмерна, неўмеркавана, нестрымана

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)