першакла́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да першага класа, разраду. Першакласны рэстаран. Першакласныя каюты.
2. Выдатнай вартасці, якасці; узорны. Першакласная тэхніка. Першакласны завод. Першакласны ігрок. □ Спецыяліст, ведама, Шпілеўскі першакласны — залатыя рукі. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахму́ры, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і пахмурны. Пахмурым вераснёўскім надвячоркам сорак першага года я апошні раз бачыў свайго бацьку. Мехаў. Твар .. [Ваўчка] быў пахмуры, з рэзкімі маршчакамі і абвіслымі кончыкамі вусоў, голас сярдзіты. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыжу́ля, ‑і, ж.
Разм. Тое, што і рыжуха. Камендант чамусьці не любіць коз. Ён з першага ж дня загадаў, каб казы не было на двары, і Аннушка адвяла сваю рыжулю на сяло. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сагды́йцы, ‑аў; адз. сагдыец, ‑дыйца, м.; сагдыйка, ‑і, ДМ ‑дыйцы; мн. сагдыйкі, ‑дыек; ж.
Старажытная ўсходнеіранская народнасць Сярэдняй Азіі і Казахстана, якая з сярэдзіны першага тысячагоддзя да н. э. насяляла Согд (Сагдыяну).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалёўка, ‑і, ДМ ‑лёўцы; Р мн. ‑лёвак; ж.
Разм. Дошка таўшчынёй у адну цалю. Блізка ад вуліцы проці першага ганка стаяла студня са стрэшкай, зробленай з новых, жоўтых, пагабляваных сасновых цалёвак. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́сечы ’высечы’ (БРС, Нас., Бяльк.), ’вы́красаць (агонь)” (Шат.). Гл. сячы. Значэнне ’выкрасаць агонь’ утворана лексіка-семантычным спосабам на базе першага значэння (Шанскі, 1, В, 231).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэцэсі́ўны
(ад лац. recessus = выдаленне)
які не праяўляецца, прыхаваны;
р-ая прыкмета — спадчынная прыкмета мацярынскага або бацькоўскага арганізма, якая не выявілася ў нашчадкаў першага пакалення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пе́ршы, -ая, -ае.
1. гл. адзін.
2. Першапачатковы, самы ранні, які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.
Першае ўражанне.
Не першага веку (не малады). Прадукт не першай свежасці (пачынае псавацца). П. рэйс.
3. Самы лепшы з усіх у якіх-н. адносінах, выдатны, добры.
П. майстар.
П. гатунак.
4. у знач. наз. пе́ршае, -ага, н. Рэдкая страва (суп, булён і пад.), што падаецца ў пачатку абеду.
З’есці першае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
first1 [fɜ:st] num., n., adj. пе́ршы (на пісьме часта
1st);
the first of May/May 1st Пе́ршае ма́я;
He was the first to come. Ён прыйшоў першым;
for the first time упершыню́, пе́ршы раз
♦
at first sight/glance
1) з пе́ршага по́зірку/по́гляду
2) на пе́ршы по́гляд; на пе́ршае во́ка; як на пе́ршае ўра́жанне;
in the first place найпе́рш, перш за ўсё;
first come, first served ≅ пе́ршага пе́ршым і абслуго́ўваюць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
казённік, ‑а, м.
Разм. Тое, што і казённая частка (гл. частка). З рулі вінтоўкі яшчэ не выкурыўся дым ад першага стрэлу, як Свістуноў даслаў у казённік ствала другі патрон і яшчэ раз стрэліў. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)