засе́сці
1.
2. засе́сть, застря́ть; завя́знуть;
3.
◊ з. ў го́рле — застря́ть в го́рле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засе́сці
1.
2. засе́сть, застря́ть; завя́знуть;
3.
◊ з. ў го́рле — застря́ть в го́рле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наводи́ть
1.
наводи́ть мост наво́дзіць мост;
наводи́ть ору́дие наво́дзіць гарма́ту;
наводи́ть поря́док наво́дзіць пара́дак;
наводи́ть лоск, гля́нец наво́дзіць гля́нец, глянцава́ць;
наводи́ть красоту́
наводи́ть на себя́ красоту́ прыхаро́швацца;
наводи́ть на след наво́дзіць на след;
наводи́ть на
2.
наводи́ть тоску́ наганя́ць (наво́дзіць) тугу́;
наводи́ть у́жас наганя́ць (наво́дзіць) жах;
наводи́ть ску́ку наганя́ць (наво́дзіць) нуду́;
◊
наводи́ть тень наво́дзіць цень;
наводи́ть спра́вки даве́двацца;
наводи́ть кри́тику (на кого, что) наво́дзіць кры́тыку (на каго, што);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
переби́ть
1. (убить всех, многих) перабі́ць, пазабіва́ць;
2. (разбить всё, многое) перабі́ць, паразбіва́ць;
3. (ударом разбить надвое) перабі́ць;
4. (не дав договорить, прервать) перабі́ць, перапыні́ць;
5. (аппетит,
6. (перехватить)
переби́ть поку́пку перахапі́ць паку́пку;
7. (превзойти по силе, заглушить) перабі́ць;
переби́ть за́пах чего́-л. перабі́ць пах чаго́-не́будзь;
8. (вбить в другое место) перабі́ць,
9. (взбить заново, сделать более пышным) узбі́ць,
переби́ть поду́шки узбі́ць (паўзбіва́ць) паду́шкі;
10. (обить заново, переменить обивку) паабіва́ць на́нава;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пода́тьII
пода́ть у́жин пада́ць вячэ́ру;
пода́ть ру́ку пада́ць руку́;
пода́ть ми́лостыню пада́ць (даць) мі́ласціну;
пода́ть маши́ну пада́ць машы́ну;
пода́ть телегра́мму пада́ць (даць) тэлегра́му;
пода́ть во́ду, во́здух, эне́ргию пада́ць (даць) ваду́, паве́тра, эне́ргію;
пода́ть мяч
пода́ть в суд пада́ць у суд;
◊
пода́ть го́лос за кого́-л., что́-л. пада́ць го́лас за каго́-не́будзь, што́-не́будзь;
руко́й пода́ть руко́й пада́ць;
пода́ть
пода́ть по́вод даць падста́ву;
пода́ть приме́р пада́ць пры́клад;
пода́ть ру́ку (оказать помощь) пада́ць руку́;
не пода́ть ви́ду не даць вы́гляду;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́льны
1. свобо́дный, во́льный;
2. (о манере держать себя) свобо́дный, непринуждённый;
○ ~ная барацьба́ — во́льная борьба́;
~ная прафе́сія — свобо́дная профе́ссия;
в. верш — свобо́дный стих;
в. го́рад — во́льный го́род;
в. перакла́д — во́льный перево́д;
~ная тэ́ма — во́льная те́ма;
в. слуха́ч — вольнослу́шатель;
в. маста́к — свобо́дный худо́жник;
в. час — свобо́дное вре́мя;
~ныя ру́хі — во́льные движе́ния;
◊ ~наму во́ля — во́льному во́ля;
~ная пту́шка — во́льная пти́ца;
в. каза́к — во́льный каза́к;
у ~ную хвілі́ну — в свобо́дную мину́ту;
~наму во́ля, шалёнаму по́ле —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наве́сці
1.
2. (сделать донос) вы́дать;
3. (лезвие) напра́вить;
4. (музыкальный инструмент) настро́ить;
5.
6. (тоску, страх) навести́;
◊ н. кры́тыку — навести́ кри́тику;
н. цень на я́сны дзень — навести́ тень на плете́нь (на я́сный день);
н. (наста́віць) на ро́зум — навести́ (наста́вить) на ум;
н. лад — навести́ поря́док;
н. на даро́гу — наста́вить (навести́) на путь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АРЫСТО́ЦЕЛЬ
(Aristotelĕs; 384, грэчаская калонія Стагір, Фракія — кастрычнік 322 да нашай эры),
старажытнагрэчаскі філосаф і вучоны-энцыклапедыст. Вучань Платона. У 367—347 удзельнік Акадэміі платонаўскай. З 343 пры двары македонскага цара Філіпа, выхавальнік Аляксандра Македонскага. У 335 стварыў у Афінах філасофскую школу Лікей. У 323 быў абвінавачаны ў злачынстве супраць рэлігіі, пакінуў Афіны. У сваёй навуковай дзейнасці Арыстоцель ахапіў і сістэматызаваў практычна ўсе існуючыя ў антычнасці галіны ведаў. Галоўныя творы Арыстоцеля: «Катэгорыі», «Аналітыкі» 1-я і 2-я, «Метафізіка», «Фізіка», «Гісторыя жывёл», «Пра душу», «Нікамахава этыка», «Палітыка», «Рыторыка», «Паэтыка». У сваёй філасофіі крытыкаваў вучэнне Платона пра ідэі. У аснове быцця бачыў 4 пачаткі: форму, матэрыю, крыніцу руху і мэту. Паводле Арыстоцеля, форма як прынцып рэчы ператварае матэрыю як чыстую магчымасць рэчы ў рэальны, канкрэтны прадмет. Першарухавіком свету і вышэйшай мэтай яго развіцця лічыў Бога. Погляды Арыстоцеля мелі аб’ектыўна-ідэалістычны характар. Працэс пазнання разумеў як рух адчуванняў да універсалій, паколькі «ўсякія навуковыя веды ёсць веды пра агульнае». У касмалогіі стаяў на пазіцыях геацэнтрызму, прызнаваў мэтазгоднасць у жывой прыродзе, апісаў шматлікія віды жывёл. Як палітык быў выразнікам поліснай ідэалогіі: мэта дзяржавы — забеспячэнне шчаслівага жыцця грамадзян, выхаванне ў іх дабрачыннасці. «Добрымі» формамі ўлады лічыў арыстакратыю, манархію, «палітыю» (памяркоўная дэмакратыя), найгоршымі — тыранію, алігархію, ахлакратыю (панаванне натоўпу). У эстэтычных трактатах развіў тэорыю мастацтва, якая збліжаецца з рэалізмам. Вучэнне Арыстоцеля моцна паўплывала на пазнейшае развіццё філасофскай думкі.
Ідэі Арыстоцеля пачалі пранікаць на ўсходнеславянскія землі ў часы Кіеўскай Русі разам з элементамі грэка-візантыйскай і балгарскай пісьменнасці. У 14—15 стагоддзях на Беларусі распаўсюджваліся зборнікі, якія ўключалі ўрыўкі твораў Арыстоцеля. У эпоху Адраджэння ў беларускай грамадскай думцы рэзка ўзмацнілася цікавасць да яго твораў. Гэтаму садзейнічала навучанне беларускай моладзі ў еўрапейскіх універсітэтах (Кракава, Прагі, Падуі, Вітэнберга і
Тв.:
Риторика.
Поэтика // Аристотель и античная литература. М., 1978.
Літ.:
Лосев А.Ф. История античной эстетики. Т. 4. Аристотель и поздняя классика. М., 1975;
Чанышев А.Н. Аристотель. 2 изд. М., 1987;
Бирало А.А. Философская и обшественная
Г.У.Грушавы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пада́ць
◊ руко́й п. — руко́й пода́ть;
не п. ві́ду (вы́гляду) — не пода́ть ви́да;
п. руку́ дапамо́гі — пода́ть ру́ку по́мощи;
п. го́лас — пода́ть го́лос;
век ве́ку пада́сць — изно́су не бу́дет;
п. ду́мку — пода́ть
п. го́лас — (за каго, што) пода́ть го́лос (за кого, что);
п. пры́клад — пода́ть приме́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перада́ць
1.
2.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
працава́ць
1.
2.
◊ хто не ~цу́е, той не есць — кто не рабо́тает, тот не ест;
~цу́е і сма́ку не чу́е —
п. не разгіна́ючы спі́ны — рабо́тать не разгиба́я спины́;
п. спусці́ўшы рукавы́ — рабо́тать спустя́ рукава́;
п. не склада́ючы рук — рабо́тать не поклада́я рук
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)