дзяся́так, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.
1. Адзінка падліку, роўная дзесяці, а таксама дзесяць аднолькавых прадметаў.
Д. яек.
2. Дзесяць год узросту.
Дзявяты д. пайшоў.
3. мн. Перадапошняя лічба шматзначнага ліку.
Клас адзінак, дзясяткаў, соцень.
4. мн. Пра вялікую колькасць чаго-н.
Да яго звяртаюцца дзясяткі людзей.
◊
Не з баязлівага дзясятка хто (разм.) — пра смелага, рашучага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
скры́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.
Чатырохструнны смычковы музычны інструмент высокага тэмбру.
Сола на скрыпцы.
◊
Першая скрыпка —
1) вядучая скрыпка ў аркестры;
2) пра чалавека, якому належыць галоўная, уплывовая роля ў чым-н.
|| прым. скрыпі́чны, -ая, -ае.
С. клас.
○
Скрыпічны ключ (спец.) — знак на нотным радку, які ўстанаўлівае вышыню і назву высокага гуку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сту́дыя, -і, мн. -і, -дый, ж.
1. Прадпрыемства па вытворчасці фільмаў або гуказапісаў.
С. «Беларусьфільм».
С. гуказапісу.
2. Спецыяльна абсталяванае памяшканне, адкуль вядуцца радыё- ці тэлевізійныя перадачы.
3. Майстэрня мастака або скульптара.
4. Школа або клас падрыхтоўкі мастакоў, скульптараў, артыстаў.
Мастацкая с.
Балетная с.
5. Назва некаторых тэатральных калектываў маладых акцёраў.
Тэатр-с.
|| прым. студы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
promować
незак.
1. пераводзіць (у наступны клас);
2. даваць ступень доктара
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
буржуазі́я, ‑і, ж.
1. Пануючы клас капіталістычнага грамадства, які з’яўляецца ўласнікам прылад і сродкаў вытворчасці і жыве капіталістычным даходам, атрымліваючы прыбавачную вартасць эксплуатацыяй наёмнай працы. З усіх класаў, якія процістаяць цяпер буржуазіі, толькі пралетарыят прадстаўляе сабой сапраўды рэвалюцыйны клас. Маркс і Энгельс.
2. У феадальным грамадстве — саслоўе гараджан.
•••
Дробная буржуазія — дробныя ўласнікі, якія валодаюць сродкамі вытворчасці і карыстаюцца наёмнай працай у нязначнай ступені або зусім не карыстаюцца ёю.
[Фр. bourgeoisie.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арганізава́насць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан арганізаванага. Арганізаванасць дзеянняў. Арганізаванасць мас. □ Рабочы клас Расіі вызначаўся самай высокай у свеце рэвалюцыйнасцю, арганізаванасцю і меў вялікі вопыт класавай барацьбы. Праграма КПСС.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выхава́льнік, ‑а, м.
Той, хто займаецца выхаваннем каго‑н. [Люда:] — Увайшла я ў клас... І не адна ж зайшла, а як на суд: і выхавальнік іхні, і метадыст, і студэнты... Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фо́ртэль, ‑ю, м.
Разм. Выхадка, выбрык. Нямала непрыемнасцей [у сына] і ў школе: То сябрука штурхне, То спозніцца ў клас, То двойка запаўзе ў дзённік іншы раз, — Не абыходзіцца без фортэляў ніколі. Корбан.
[Польск. fortel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прамава́ць 1 ’надаваць, узводзіць у вышэйшую (духоўную) ступень’ (Нас.). Праз польск. promować ’пераводзіць у наступны клас; прысвойваць вучоную ступень і пад.’ < лац. promovere ’перасоўваць, рухаць наперад’ (гл. Банькоўскі, 2, 783).
Прамава́ць 2, прамова́ты ’лаяць, сварыцца’ (горк., бяроз., Шатал.). З польск. przemawiać (się) ’папікаць адзін аднаго, спрачацца, лаяцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dúrchfragen
vt апы́тваць (усіх) падра́д
die gánze Klásse ~ — апыта́ць уве́сь клас
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)