Тарапа́та ’гора, бяда’ (Сцяшк. Сл.), тарапа́ты ’клопат, турботы’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел.тарапата ’клопат, цяжкасць’ (1606 г., КГС). Параўн. польск.tarapata ’шум, грукат; клопат, турботы’, ’трашчотка’, якое лічыцца крыніцай запазычання (Булыка, Лекс. запазыч., 137), далей выводзяць з ням.Strapanze ’цяжкая праца, клопат’ (Брукнер, 565; ЕСУМ, 5, 520), што няпэўна. Звязваюць таксама з польск.trapacić, trapacować ’мучыць, гнясці, непакоіць’, што з іт.strapazzo, strapazzare ’мука, мучыць’ (Брукнер, 575).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перуно́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да перуна (у 1 знач.). Чорнае дупло, у якім хаваліся ад дажджу, стала яшчэ большае, ды верхавіна ад перуновага ўдару крыху расшчапілася і засохла.Ляўданскі.Спевы, грукат перуновы Слухаць буду рад, Толькі не грымі ты, лесе, Грукатам гармат.Русак.
2.перан. Аглушальны, вельмі моцны, гулкі. Размахнуўся з-за пляча гранатай — Раз! — і грымнуў перуновы выбух.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тарара́м, ‑у, м.
Разм. Шум, грукат. [У ніжніх пакоях] стаіць такі вэрхал і тарарам, ажно глушыць вушы. Людзі гавораць усе разам, стараюцца перакрычаць адны адных.Бядуля.[Алёша:] — Іду гэта па Зарэччы, чую, у хаце адной аж на сцену лезе народ, лямант, візг... А пасля, братка, як паднялі тарарам, — хоць уцякай!..Брыль.// Сварка, скандал. [Васіль:] — Насця зноў тарарам падыме, што п’ём малачко ад дзвюх кароў.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
gruchot, ~u
м.
1.грукат, грук;
2. старызна, хлам, разваліна;
stary gruchot — старая разваліна; стары корч (пень)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
crash1[kræʃ]n.
1. пало́мка; крушэ́нне, ава́рыя;
a car crash аўтамабі́льная ава́рыя;
a plane crash авіякатастро́фа;
a train crash крушэ́нне цягніка́
2.гру́кат, трэск;
a crash of thunder грымо́ты;
fall with a great/loud crash ру́хнуць з мо́цным трэ́скам/гру́катам
3. крах, банкру́цтва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Krach
m -(e)s, -e i -s plрэдка
1) трэск, гру́кат
2) сканда́л, сва́рка
3) банкру́цтва
mit Ach und ~ — з вялі́кай ця́жкасцю
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
тараба́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак.
Разм.
1. Моцна стукаць, утвараючы шум, грукат. Там, дзе былі сабакі,.. [хлопчык] замаруджваў хаду і, каб раззлаваць іх, тарабаніў палкай па штакецінах.Гамолка.
2.што. Несці што‑н. цяжкае, вялікае, грузнае. Азірнуўся — зямляк-аднакашнік Алесь Садовіч. Ідзе — калыхаецца, чамадан з распёртымі бакамі тарабаніць, а цераз плячо накідка звешваецца.Колас.А пасля .. [Антону] карцела схадзіць на рынак — і ён тарабаніў па вуліцы скрынкі і зэдлікі.Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шумі́ха, ‑і, ДМ ‑місе, ж.
Разм.
1. Размовы, залішне ажыўленае абмеркаванне чаго‑н. з мэтай прыцягнення ўвагі (звычайна пра што‑н. несур’ёзнае, што не мае вялікага значэння, не заслугоўвае ўвагі). «Добра б, каб не рабілі ніякай шуміхі», — разважаў.. [настаўнік].Даніленка.
2. Тое, што і шум (у 1 знач.). — А калі на цябе дзейнічае так гэты грукат, гэта шуміха, заткні вушы.Машара.Увосень лісце адціскаюць ночкі Няўмольна, Без шуміхі, Без крыві.Свірка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
growl
[graʊl]1.
v.i.
1) гы́ркаць (асабл. пра саба́ку)
2) зло́сна нарака́ць, бурчэ́ць
3) грыме́ць, грукаце́ць, груката́ць (пра гром)
2.
n.
1) гы́рканьне n.
2) зло́снае нарака́ньне, бурчэ́ньне n.
3) гру́кат і трэск, гул гро́му, грымо́ты pl.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГУКАПЕРАЙМА́ННЕ,
анаматапея, 1) у мовазнаўстве ўмоўная імітацыя тых ці іншых гукаў рэчаіснасці фанет. сродкамі пэўнай мовы (напр.: «ква-ква», «мяў», «цік-так»). Умоўнасць выяўляецца ў тым, што адно і тое ж гучанне ў кожнай мове перадаецца па-свойму: па-беларуску певень крычыць «кукарэку», па-англійску cock-a-doodle-doo. Карэнныя гукапераймальнікі-выклічнікі з’яўляюцца асновай ўтварэння шматлікіх слоў у мове, у першую чаргу дзеясловаў: «кукарэку < кукарэкаць < кукарэканне», «бух < бухаць < буханне < выбух < выбухны» і г.д. 2) У паэзіі імітацыя з дапамогай гукаў мовы тых ці іншых прыродных гукаў. Дасягаецца і назапашваннем гукапераймальных слоў, і падборам слоў з аднароднымі, блізкімі гукамі. Інструментоўка на асобныя (перш за ўсё зычныя) гукі можа асацыятыўна ўзнаўляць свіст, грукат грому, шум і рокат вадаспаду: «У горных жорнах перацёрты, // Па схіле, як па латаку, // Паток ссыпаўся, распасцёрты, // І ніцма падаў у раку» (М.Лужанін).