кантэста́цыя
(ад фр. contester = пярэчыць; сумнявацца)
1) дыскусія, спрэчка па грамадскіх і мастацкіх праблемах;
2) выражэнне пратэсту, асабліва ў палітычным руху, творчасці, рэлігіі;
3) саперніцгва, конкурс.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сканцэнтрава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад сканцэнтраваць.
2. у знач. прым. Сабраны, згрупаваны ў адным якім‑н. месцы. // Скіраваны ў адно месца. Наносіць сканцэнтраваныя ўдары.
3. перан.; у знач. прым. Скіраваны на што‑н. Сканцэнтраваная воля. □ Ніколі дагэтуль мы не бачылі [паэта] такім засяроджаным, сканцэнтраваным у вырашэнні праблем грамадскіх і асабістых. Бярозкін. Увага рабочых і інжынерна-тэхнічных работнікаў сканцэнтравана на ўкараненні новай тэхнікі. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэзерці́р
(фр. déserteur)
той, хто уцёк з ваеннай службы або ўхіліўся ад выканання сваіх грамадзянскіх, службовых ці грамадскіх абавязкаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дэзерці́р
(фр. déserteur)
1) той, хто ўцёк з ваеннай службы або ўхіліўся ад прызыву ў армію;
2) перан. асоба, якая ўхілілася ад выканання службовых або грамадскіх абавязкаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
у́рна
(лац. urna)
1) скрынка з вузкай адтулінай для галасавання;
2) пасудзіна для смецця ў грамадскіх памяшканнях, на вуліцах;
3) пасудзіна для захавання праху нябожчыкаў пасля крэмацыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
абсентэі́зм
(фр. absentéisme, ад лац. absens, -ntis = які адсутнічае)
ухіленне ад выканання грамадскіх абавязкаў, напр. ад удзелу ў выбарах, сходах.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
прэс-канферэ́нцыя
(англ. press-conference)
сустрэча дзяржаўных, палітычных, грамадскіх, навуковых дзеячаў з прадстаўнікамі прэсы для інфарміравання грамадзян па актуальных пытаннях.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
цэнтралі́зм, ‑у, м.
Сістэма кіравання ці арганізацыі, пры якой мясцовыя органы падпарадкаваны цэнтральнай упадзе, цэнтру (у 5 знач.). Цэнтралізм кіравання. Прынцып цэнтралізму.
•••
Дэмакратычны цэнтралізм — кіруючы прынцып арганізацыйнай будовы КПСС і Камуністычных партый, а таксама органаў дзяржаўнай улады і грамадскіх арганізацый у СССР і сацыялістычных краінах, які азначае: выбарнасць усіх кіруючых органаў знізу даверху, справаздачнасць усіх органаў перад нізавымі арганізацыямі, строгую дысцыпліну і падпарадкаванне меншасці большасці, абавязковасць рашэнняў вышэйшых органаў для ніжэйшых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВУЛЬГА́РНЫ САЦЫЯЛАГІ́ЗМ,
спрошчанае вытлумачэнне грамадскіх з’яў, аднабаковае перабольшванне ролі асобных фактараў грамадскага развіцця: тэхнікі, формаў арганізацыі вытв-сці, эканомікі, палітыкі, ідэалогіі, ігнараванне значэння біял. прыроды чалавека. У вузкім сэнсе слова вульгарны сацыялагізм — аднабаковае вытлумачэнне грамадскай свядомасці, калі апошняя разглядаецца безадносна да праблемы яе ісціннасці або памылковасці, а выключна ў аспекце яе класава-ідэалаг. функцыі, г. зн. у якасці сродку барацьбы грамадскіх класаў (сац. слаёў, груп і г.д.) за панаванне або проста выжыванне. У філасофіі (А.А.Багданаў, У.М.Шуляцікаў), літ. крытыцы і эстэтыцы (В.Ф.Пераверзеў, У.М.Фрычэ) ён выяўляўся ў адмаўленні адноснай самастойнасці ідэалогіі і ў вывядзенні ўсіх ідэалаг. формаў непасрэдна са спосабу вытв-сці. Разнавіднасцю вульгарнага сацыялагізму ў мовазнаўстве было вучэнне аб мове як класавай і надбудовачнай з’яве.
т. 4, с. 293
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДЗЕНЬ ВЕ́ДАЎ,
свята, якое адзначаецца 1 верасня. Устаноўлена паводле Указа Прэзідыума Вярх. Савета СССР ад 15.6.1984. У Рэспубліцы Беларусь у Дз.в. у школах традыцыйна праводзяцца тэматычныя лекцыі, гутаркі, урачыстыя лінейкі, запрашаюцца прадстаўнікі грамадскіх арг-цый, навукоўцы, работнікі культуры, адукацыі, ветэраны вайны і працы і інш.
А.Л.Еўдакімава.
т. 6, с. 105
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)