АЛЬГІЦЫ́ДЫ
[ад лац. alga марская трава, водарасць + ...цыд(ы)],
хімічныя рэчывы, якія знішчаюць водарасці. Найчасцей як альгіцыды выкарыстоўваюцца злучэнні з актыўным хлорам, хлорная вапна, чацвярцічныя солі амонію, многія солі і комплексы медзі. Прымяняюцца для ачысткі ў тэхн. сістэме, водазабеспячэння, прадухілення цвіцення вады і барацьбы з пашырэннем непажаданай альгафлоры.
т. 1, с. 277
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
conscience [ˈkɒnʃəns] n.
1. сумле́нне;
a bad/evil/guilty conscience нячы́стае сумле́нне;
a clear/good conscience чы́стае сумле́нне;
pangs/pricks/remorse of conscience му́кі/дако́ры/згрызо́ты сумле́ння;
a prisonner of conscience паліты́чны вя́зень;
for conscience sake для ўла́снага заспакае́ння, для ачы́сткі сумле́ння
2. свядо́масць;
public conscience грама́дская свядо́масць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
працадзі́ць, ‑цаджу, ‑цэдзіш, ‑цэдзіць; зак., што.
1. Прапусціць (вадкасць) праз што‑н. для ачысткі. Працадзіць малако праз цадзілку. Працадзіць булён.
2. перан. Вымавіць павольна, неразборліва, не разнімаючы зубоў. — Цікава было б зірнуць на гэты лясок... — скрозь зубы працадзіў Лявон Свірыдавіч. Корбан. — Так, так, бачу, і ты, стары, жартаваць ўмееш, — працадзіў, ухмыляючыся, князь. Прокша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БАРАБА́Н у тэхніцы, полая дэталь або частка машыны, механізма, апарата ў форме цыліндра, конуса або шматгранніка. Барабан ёсць у складзе пад’ёмна-трансп. механізмаў (лябёдак, руднічных пад’ёмнікаў, кранаў), вярчальных печаў для награвання сыпкіх матэрыялаў, барабанна-шаравых млыноў, зернесушылак і інш. Барабанам называюць таксама некаторыя рабочыя машыны, напрыклад ачышчальны барабан для ачысткі адлівак ад пяску.
т. 2, с. 285
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
скру́бер
(англ. scrubber, ад scrub = скрэбці)
1) цыліндрычны апарат для ачысткі прамысловага газу шляхам прапускання праз распыленую вадкасць;
2) барабанная машына для прамывання карысных выкапняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ачы́сціць, ачы́шчу, ачы́сціш, ачы́сціць; ачы́шчаны; зак.
1. гл. чысціць.
2. што. Зрабіць чыстым па саставе.
А. спірт.
3. што. Аслабаніць ад каго-, чаго-н.
А. залу.
А. горад ад прышэльцаў.
4. Апаражніць, з’еўшы ўсё (разм.).
А. міску кашы.
5. каго-што. Абакрасці (разм.).
Зладзеі ачысцілі кватэру.
6. Зрабіць чыстым у маральных адносінах.
А. сумленне (перан.).
|| незак. ачышча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. ачы́стка, -і, ДМ -тцы, ж. і ачышчэ́нне, -я, н.
Для ачысткі сумлення (каб супакоіцца; разм.); прым. ачышча́льны, -ая, -ае. Ачышчальныя прыстасаванні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ГАЗАРАЗМЕРКАВА́ЛЬНАЯ СТА́НЦЫЯ
(ГРС),
прызначана для прыёму газу з магістральнага газаправода, ачысткі яго ад мех. прымесей, паніжэння і аўтам. падтрымання ціску на зададзеным узроўні (0,005—1,2 МПа), размеркавання спажыўцам. На ГРС вядзецца ўлік расходу газу, пры неабходнасці — яго адарызацыя (дабаўленне рэчываў з рэзкім пахам), асушка і падагрэў.
ГРС устанаўліваюць у канцы магістральнага газаправода, на адводах ад яго для газазабеспячэння горада, населенага пункта або прамысл. прадпрыемства (прадукцыйнасць да 500 тыс. м³/гадз). Для забеспячэння сельскіх населеных пунктаў і невялікіх пасёлкаў на адгалінаваннях ад газаправодаў будуюць аўтам. ГРС (прадукцыйнасць 1—10 тыс. м³/гадз). Існуюць прамысл. ГРС для падрыхтоўкі здабытага са свідравін газу (асушкі, ачысткі, адарызацыі, паніжэння ціску да 5,5 або 7,5 МПа) і падачы яго ў магістральны газаправод, а таксама для забеспячэння газам бліжэйшых да промыслу населеных пунктаў.
В.В.Арціховіч, В.М.Капко.
т. 4, с. 428
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вы́тачкі ’вотрубі’ (Касп.), вы́тычкі ’дробныя зярняткі’ (Бяльк.). Рус. дыял. дан. вы́точка ’корм для галубоў; адсеў збожжа, круп і г. д.’, укр. ви́точкі ’рэшткі ад ачысткі збожжа на рэшаце’. Хутчэй за ўсё, калі меркаваць па геаграфіі, запазычанне з укр., таксама як і рус.; параўн. укр. точити (зерно) ’ачышчаць збожжа на рэшаце’, адносна апошняга значэння дзеяслова тачыць параўн. таксама чэш. дыял. točiti obilí ’ачышчаць збожжа на рэшаце’ і tok ’сіта, рэшата’ — адваротны дэрыват ад točiti (Махэк₂, 646).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́рыць ’варыць што-небудзь у закрытай пасудзе пры дапамозе пары; апрацоўваць парай, варам (для ачысткі, размякчэння і пад.); апякаць, прыпякаць; кіпяціць (пра малако); біць, лупцаваць’. Рус. па́рить, укр. па́рити, ц.-слав. парити, польск. parzyć, в.-луж. parić, н.-луж. pariś, чэш. pařiti, славац. pariť, серб.-харв. па̏рити, славен. páriti. Прасл. pariti < para (гл. па́ра 1). Роднаснае літ. perëti, periu, perëjau ’выседжванне птушанят’ (Мюленбах-Эндзелін, 3, 201; Мацэнаўэр, 12, 191; Фасмер, 3, 207).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ша́бер
(ням. Schaber)
рэжучы інструмент, які служыць для падгонкі паверхняў металічных вырабаў, для выраўноўвання, ачысткі паверхні металу і для выскрабання малюнкаў у літаграфскай і гравіравальнай справе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)