артахраматыза́цыя

(ад арта- + гр. chroma, -atos = колер)

павелічэнне колераадчувальнасці фатаграфічнай эмульсіі ўвядзеннем у яе сенсібілізатараў, якія робяць эмульсію больш успрымальнай да зялёных і жоўтых прамянёў (параўн. панхраматызацыя).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

гільёш

(фр. guilloche)

1) малюнак з камбінацыі крывых пераплеценых ліній на банкнотах і каштоўных паперах, які робіць больш цяжкай іх падробку;

2) машына для адціскання такіх малюнкаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

плеахраі́зм

(ад гр. pleon = больш шматлікі + chroa = колер)

уласцівасць крьшталёў некаторых мінералаў (напр. біятыту, турмаліну) выяўляць розную афарбоўку пры разглядванні іх у белым святле ў розных напрамках.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

плеяха́зій

(ад гр. pleion = большы + chasis = раздзяленне)

тып суквецця, у якім ад галоўнай восі з вяршыннай кветкай адыходзіць больш дзвюх перарастаючых яе бакавых восяў (напр. у малачаю).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

поліметры́я

(ад гр. polymetros = колькасны)

1) спалучэнне ў адным паэтычным творы частак, напісаных рознымі памерамі;

2) адначасовае аб’яднанне ў музычным творы двух і больш розных тактавых памераў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

полісілагі́зм

(ад полі- + сілагізм)

мнагачленны сілагізм, атрыманы шляхам злучэння двух або больш сілагізмаў, які характарызуецца тым, што вывад кожнага з гэтых сілагізмаў з’яўляецца адначасова пасылкай сілагізма наступнага.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

сатэлі́т

(лац. satelles, -llitis = спадарожнік, паплечнік)

1) спадарожнік планеты (напр. Месяц — с. Зямлі);

2) дзяржава, фармальна незалежная, а фактычна падпарадкаваная іншай, больш моцнай дзяржаве;

3) перан. паслугач, выканаўца чужой волі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

адмачы́ць, -мачу́, -мо́чыш, -мо́чыць; -мо́чаны; зак., што.

1. Намачыўшы што-н., аддзяліць, адклеіць.

А. прысохлы бінт.

А. наклейку.

2. Вымачыць, зрабіць больш прыдатным для выкарыстання (спец.).

А. скуры.

3. перан. Сказаць або зрабіць што-н. недарэчнае, непрыстойнае (разм.).

Ну і адмачыў штуку!

|| незак. адмо́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адмо́чванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і адмо́чка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 2 знач.).

|| прым. адмо́чны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апусці́цца, -ушчу́ся, -у́сцішся, -у́сціцца; зак.

1. Перамясціцца ў больш нізкае становішча; знізіцца.

Бусел апусціўся на луг.

2. на што і без дап. Наблізіўшыся да паверхні зямлі, ахінуць, ахутаць што-н.

Вячэрні змрок апусціўся на горад.

3. без дап. Спусціўшыся, перагарадзіць доступ куды-н.

Заслона апусцілася.

Шлагбаум апусціўся.

4. перан. Перастаць клапаціцца пра свой знешні выгляд, дрэнна паводзіць сябе ў маральных адносінах.

Апусціўся чалавек.

|| незак. апуска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. апушчэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

перасе́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць і перасядзе́ць, -джу́, -дзі́ш, -дзі́ць; -сядзі́м, -седзяце́, -сядзя́ць; зак.

1. Прасядзець дзе-н. больш, чым трэба.

Пераседзеў на тыдзень даўжэй у камандзіроўцы.

2. Сапсавацца ад доўгага сядзення (пра хлеб у печы).

Хлеб пераседзеў і адпёкся.

3. каго (што). Прасядзець даўжэй за каго-н.

Перасядзеў усіх у бібліятэцы.

4. што. Прабыць дзе-н. некаторы час.

П. дождж у хаце.

5. Адседзець да здранцвення.

П. нагу.

|| незак. перасе́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)