на́нка

(ад кіт. Nankin = назва горада ў Кітаі)

грубая баваўняная тканіна, найчасцей жоўтага колеру.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

палеаты́пы

(ад палеа- + -тыгі)

умоўная назва еўрапейскіх друкаваных выданняў 1-й пал. 16 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сінемато́граф

(фр. cinématographe, ад гр. kinema, -atos = рух + grapho = пішу)

устарэлая назва кінематографа, кіно.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

бюлетэ́нь, ‑я, м.

1. Кароткае афіцыйнае паведамленне аб якой‑н. грамадска-важнай падзеі, справе. Бюлетэнь надвор’я. Бюлетэнь з’езда.

2. Назва перыядычнага выдання якой‑н. установы, у якім змяшчаюцца кароткія афіцыйныя і інфармацыйныя матэрыялы. Бюлетэнь гарадскога Савета.

3. Лісток для галасавання. Выбарчы бюлетэнь.

4. Разм. Лісток часовай непрацаздольнасці; па хваробе; бальнічны ліст. Быць на бюлетэні.

[Фр. bulletin.].

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канцэ́пцыя, ‑і, ж.

1. Сістэма поглядаў, спосаб разумення якіх‑н. з’яў. Гісторыка-філасофская канцэпцыя. Эстэтычная канцэпцыя.

2. Асноўная думка, агульная задума твора. Характэрна і назва апавядання — «Не згасне сонца». Яна сама вызначае аптымістычную канцэпцыю твора. Арабей. Заканчвалася «Новая зямля» ў паслякастрычніцкі час, і гэта не магло не адбіцца на ідэйна-творчай канцэпцыі яе. Адамовіч.

[Лац. conceptio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэпарта́мент, ‑а, М ‑нце, м.

1. У царскай Расіі і некаторых капіталістычных краінах — аддзел міністэрства ці іншай вышэйшай дзяржаўнай установы або самастойны орган. Дэпартамент земляробства. Дэпартамент паліцыі.

2. Назва ведамства, міністэрства ў ЗША, Швейцарыі і некаторых іншых дзяржавах. Дзяржаўны дэпартамент.

3. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Францыі. Дэпартамент Сена.

•••

Дзяржаўны дэпартамент — міністэрства замежных спраў у ЗША.

[Фр. dépertament.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

по́чапка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.

1. Спец. Назва дэталей у выглядзе кольца або паўкольца, якія злучаюць што‑н.

2. Вяровачка, раменьчык і пад., за якія чапляюць, падвязваюць што‑н. Па абодва бакі ў .. [чалавека] віселі, скрыжаваныя на грудзях і плячах почапкамі, торбы. Галавач. За .. [ваўкадавам] у траве валачылася-скакала доўгая раменная почапка. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сядло́, -а́, мн. сёдлы і (з ліч. 2, 3, 4) сядлы́, сёдлаў, н.

1. Сядзенне для конніка, якое ўмацоўваецца на спіне жывёлы.

Новае с.

2. Скураное сядзенне веласіпеда, матацыкла.

3. Назва розных дэталей для апоры, насадкі чаго-н.

Сядло клапана.

4. Паніжэнне між дзвюма вышынямі ў горным хрыбце.

С.

Эльбруса.

◊

Выбіць з сядла — вывесці з раўнавагі, пазбавіць спакою.

|| памянш. сядзе́льца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 знач.).

|| прым. седлавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Адкла́дня ’назва жалезнай часткі плуга, якая адвальвае скібу’ (Тарнацкі, Studia), откладыця ’тс’ (Выг. дыс.) да адкладваць. Гл. класці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Камяні́чка ’майнік двухлісты, Majanthenum bifolium L.’ (ельск., Жыв. сл.), да каманіца 2 (гл.). Назва паводле падабенства з касцяніцамі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)