Verbum

глыбакаводны, ‑ая, ‑ае.

1. Глыбокі і паўнаводны. Глыбакаводны канал.

2. Які жыве або знаходзіцца глыбока ў вадзе. Глыбакаводныя рыбы. ▪ У Чорным моры няма глыбакаводнай доннай фауны. «Маладосць».

3. Які мае адносіны да вывучэння фізічных уласцівасцей і арганічнага жыцця на вялікіх глыбінях (у 2 знач.). Глыбакаводныя даследаванні. // Прызначаны для работы на вялікай глыбіні. Глыбакаводныя поршневыя помпы.

нецвярозы, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення; п’яны. [Маці:] — Аднаго разу позна, папацёмку ўжо, варочаўся.. [кравец] дахаты. А, відаць, нецвярозы быў. Ну і завяла яго сцежка ўбок. Якімовіч. // Характэрны для п’янага чалавека. Адным з грубейшых парушэнняў правы вулічнага руху з’яўляецца кіраванне аўтамабілем у нецвярозым стане. «Звязда».

2. перан. Пазбаўлены разумнага падыходу да каго‑, чаго‑н. Нецвярозыя адносіны да падзей.

палонны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца ў палоне (у 1 знач.). Па цэнтральнай вуліцы прагналі некалькі чалавек палонных немцаў. Гурскі. / у знач. наз. палонны, ‑ага, м.; палонная, ‑ай, ж. Два палонныя, намагаючыся да апошняга, цягнулі пад рукі таварыша, каб не даць яго пад кулю. Брыль. // Захоплены, заняты войскам ворага. Палонны Віцебск. Камера. Астрог. Каменная падлога — не мурог. А. Вольскі.

парафія, ‑і, ж.

1. Акруга, тэрыторыя, якая адносіцца да аднаго касцёла і падпарадкоўваецца аднаму ксяндзу; прыход. Касцёл хоць быў і вялікі, але ўласнай парафіі не меў і лічыўся капліцай. Чарнышэвіч.

2. перан. Тэрыторыя, якая знаходзіцца ў чыім‑н. уладанні, падпарадкоўваецца каму‑н. [Леўчык:] — Паедзем усюды. У нас у запасе вунь колькі часу. Усюды з’ездзім, усю вашу лясную парафію агледзім. Сабаленка.

[Лац. parachia ад грэч. paroikia — тое, што можна аб’ехаць.]

патрашыць, ‑трашу, ‑трошыш, ‑трошыць; незак., каго-што.

1. Вымаць вантробы. Патрашыць курыцу. ▪ [Дзядзька:] — Будзеш патрашыць рыбу і класці ў крапіву... Місько. [Матросы-рыбакі] рыхтавалі на зіму дробную камбалу пад піва: патрашылі, трохі салілі і развешвалі вяліцца на снасцях. Караткевіч.

2. перан. Разм. Даставаць, выцягваць усё тое, што знаходзіцца ў чым‑н. Тры немцы патрашылі ранцы і рэчавыя мяшкі палонных. С. Александровіч.

правафланговы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да правага фланга; размешчаны на правым флангу. — Як ідуць, Вася! Як ідуць! — шаптаў.. [Волкаў]. — Ты паглядзі толькі! І сам палкоўнік. Бачыш, правафланговая машына яго, як заўсёды... Шамякін.

2. у знач. наз. правафланговы, ‑ага, м. Той, хто знаходзіцца на правым флангу і з’яўляецца першым у радзе. На ўроках фізкультуры .. [Кузя] стаіць у страі правафланговым. Жычка.

прапарцыянальны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае правільныя прапорцыі; суразмерны з чым‑н. Прапарцыянальны склад цела.

2. Такі, які з павелічэннем ці памяншэннем адной велічыні павялічваецца ці памяншаецца ў столькі ж разоў. Прапарцыянальная залежнасць. Прапарцыянальныя адрэзкі. // Які знаходзіцца ў пэўнай колькаснай адпаведнасці з чым‑н., адпаведны чаму‑н. Планамернае прапарцыянальнае развіццё народнай гаспадаркі.

•••

Прапарцыянальная сістэма выбараў гл. сістэма.

[Ад лац. proportionalis — суразмерны.]

процістаяць, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; незак.

1. Быць проціпастаўленым, процілеглым каму‑, чаму‑н.; знаходзіцца ў процілеглых, варожых трупах. Яны — ворагі савецкай улады. Група гэтых інжынераў у аповесці [Х. Шынклера] процістаіць Прыстрому. Арабей.

2. каму-чаму. Захоўваць устойлівае становішча пад дзеяннем чаго‑н.; вытрымліваць націск чаго‑н. Не мець сілы процістаяць ветру. // Аказваць супраціўленне, процідзеянне каму‑, чаму‑н. Процістаяць хваробам.

раздражнёны, ‑ая, ‑ае.

1. Які раздражніўся, стаў хваравітым ад якога‑н. раздражняльніка. Раздражнёная скура.

2. Які знаходзіцца ў стане раздражнення (у 2 знач.). Яшчэ здаецца, што хлопцы злыя і раздражнёныя: гыркаюць адзін на аднаго, пашляюць, чхаюць, шморгаюць насамі. Карпюк. [Надзя:] — Я так тады старалася! .. А вы ўзялі і паехалі.. І Вася прыйшоў раздражнёны, злы. Шашкоў. // Які выяўляе раздражненне. Раздражнёны голас.

скаварада́, ‑ы́; мн. скаваро́ды (з ліч. 2, 3, 4 скаварады́), ‑ро́д і ‑ро́даў; ж.

Мелкая металічная пасудзіна круглай формы для смажання; патэльня. [Юлька] дастала з.. рукзака кавалак сала, цыбуліну, сырыя яйкі, нарэзала сала на скавараду. Карамазаў. Папрасілі скавараду і пачалі пячы яечню. Кулакоўскі. // Колькасць ежы, якая знаходзіцца ў такой пасудзіне. Тут заходзіць да.. [ксяндзоў] гаспадар са скаварадою яечні. Якімовіч.