патрэ́сціся, ‑трасуся, ‑трасешся, ‑трасецца; ‑трасёмся, ‑трасяцеся; пр. патросся, ‑трэслася і ‑траслася, ‑трэслася і ‑траслося; зак.
Трэсціся некаторы час. Патрэсціся ад холаду. Патрэсціся на калдобістай дарозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заме́рзнуцьізамёрзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. заме́рз, ‑ме́рзла і замёрз, ‑мёрзла; зак.
1. Ператварыцца ў лёд, зацвярдзець ад холаду. Вада ў вёдрах замерзла. □ Усё замерзла пад пялёнкаю Снегу белага, халоднага.Купала.Цяпер, зімою, багна замерзла, і вецер збірае ля кустоў гурбы снегу.Дадзіёмаў.// Пакрыцца лёдам, ледзяной коркай. Рэчка замерзла. Вокны замерзлі. □ Замерзла ноччу шпаркая, крыніца.Багдановіч.// Сапсавацца, выйсці са строю ад холаду. На вадакачцы замерзлі трубы. Матор замёрз.
2. Загінуць, памерці ад холаду. Замерзнуць у полі. □ Галубяняты яшчэ не замерзлі, варушыліся.Брыль.// Моцна азябнуць; прамерзнуць. Шафёр вылез, абышоў машыну, паглядаючы на колы, і загаварыў да Сцяпана: — Замерзлі, дзядзька Лазарук?Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазамярза́ць, 1 і 2 ас.адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.
1. (1 і 2 ас.мн. не ўжыв). Пакрыцца лёдам, замерзнуць — пра ўсё, многае.
Рэкі пазамярзалі.
2. Загінуць ад холаду — пра ўсіх, многіх або моцна замерзнуць — пра ўсіх, многіх.
Вераб’і пазамярзалі на марозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
shudder2[ˈʃʌdə]v.(with) уздры́гваць;
shudder with cold дрыжа́ць ад хо́ладу;
shudder to think of smth. дрыжа́ць ад ду́мкі аб чым-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
frösteln
vimp ме́рзнуць, кале́ць
mich fröstelt — мяне́ кало́ціць (ад хо́ладу), мяне́ зя́біць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Сту́дзька ‘чалавек, які баіцца холаду, мярзляк’ (Нас.), ‘зяблік, берасцянка’ (Байк. і Некр.). Вытворнае ад студзіць з суф. ‑к(а). У апошнім значэнні, відаць, штучнае ўтварэнне, калька рус.зяблик.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
замаро́ка, ‑і, ДМ ‑роцы, ж.
Тое, што і замарачэнне. — Ад голаду і холаду гэта, замарока нейкая. Яна пройдзе, паляжыце толькі дзён колькі ў нас.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мярцве́цьнесов., в разн. знач. мертве́ть;
ру́кі ~ве́юць ад хо́ладу — ру́ки мертве́ют от хо́лода;
м. ад жа́ху — мертве́ть от у́жаса
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
2) прыбудова каля ўваходных дзвярэй, якая засцерагае асноўнае памяшканне ад холаду.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
здранцве́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які страціў адчувальнасць, гібкасць ад холаду або нязручнага становішча; амярцвелы, адзеравянелы. Хведар доўга пляскаў рукамі, саграваючы здранцвелыя ад холаду пальцы.Новікаў.Каб крыху сагрэцца і размяць здранцвелыя са сну ногі, Мішка палез на высокую хвою.Лынькоў.
2.перан. Які прыйшоў у стан нерухомасці, знямення ад моцнага перажывання, страху і пад. Людзі пахаваліся па скляпах і, здранцвелыя, чакалі канца бою.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)