◎ Коўп 1 ’страўнік у жывёл, птушак’ (Нар. сл., Сл. паўн.-зах.). Да коўп 2 (гл.). Параўн. коўб 2 (гл.).

◎ Коўп 2: з коўпам ’з верхам’ (Федар.). Балтызм. Параўн. літ. kaupas ’тое, што насыпаецца з верхам, звыш меры’, su kaupu = з коўпам (Лаўчутэ, Балтизмы, 115).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скілу́ндзі ‘скручаны здор у форме рулета’ (ігн., Сл. ПЗБ). Параўноўваецца з літ. дыял. skelúndzis, літар. skilándis ‘страўнік, напханы мясам’ (там жа), запазычана ў старабеларускую мову з літоўскай (1506 г., Булыка, Лекс. запазыч., 119); меркаванні пра польскае пасрэдніцтва (Анікін, Опыт, 280) цяжка давесці. Гл. таксама шкілундзя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АДНАПРАХО́ДНЫЯ

(Monotremata),

яйцародныя, атрад найб. прымітыўных сярод сучасных млекакормячых. Вядомы з плейстацэну Аўстраліі. 2 сям.: яхідны і качканосы, 5 відаў. Пашыраны ў Аўстраліі, Тасманіі, Новай Гвінеі.

Даўж. цела да 80 см. Характэрна сумяшчэнне заднепраходнай і мочапалавой адтулін (клаака, як у птушак). Зубоў у дарослых няма. Страўнік не мае стрававальных залоз. Сярэдняя т-ра цела ніжэйшая, чым у інш. млекакормячых (25—36 °C). Нясуць 1—2, зрэдку 3 яйцы. Малочныя залозы трубчастыя, выдзяляюць малако на брушную паверхню цела (залозістае поле), адкуль яго злізваюць дзіцяняты. Паўводныя ці наземныя формы. Кормяцца жывёльнымі арганізмамі. Колькасць невялікая.

т. 1, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гастрапо́ды

(н.-лац. gastropoda, ад гр. gaster, -tros = страўнік + pus, podos = нага)

клас малюскаў, арганізмы з асіметрычным целам, укрытым ракавінай, якое складаецца з галавы, вантробнага мяшка, нагі; пашыраны ў морах, прэсных водах і на сушы; бруханогія.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

stomach

[ˈstʌmək]

1.

n.

стра́ўнік -а m.; жыво́т -ата́ m.; трыбу́х -а́ m.

2.

v.t.

1) перава́рваць, ператраўля́ць

2) Figur. цярпе́ць; трыва́ць

He could not stomach such insults — Ён ня мог сьцярпе́ць такі́х зьнява́гаў

•

- turn one’s stomach

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Venter cibi avidus praecepta non audit

Галодны страўнік не слухае павучанняў.

Голодный желудок не слушает наставлений.

бел. Салаўя байкамі не кормяць. Галоднаму і ў галаву нічога не ідзе. Чалавек галодны да нічога не згодны/не годны.

рус. У голодного брюха нет уха. Брюхо ‒ глухо: словом не уймёшь (что ни говори, а корми). С разговоров сыт не будешь. Нет у брюха уха.

фр. Ventre affamé n’a pas d’oreilles (У голодного живота нет ушей).

англ. A hungry belly has no ears (У голодного живота нет ушей).

нем. Der hungrige Bauch hat keine Ohren (У голодного живота нет ушей).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

прамы́ць, -мы́ю, -мы́еш, -мы́е; -мы́ты; зак., што.

1. Ачысціць, мыючы, абліваючы, палошчачы.

П. рану.

П. страўнік (спец.). П. мазгі каму-н. (перан.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вадкасць: струменем, напорам прарабіць адтуліну, паглыбленне ў чым-н.

Вада прамыла дамбу.

3. Ачысціць (вадкасць) ад прымесей або, раствараючы і ўзбоўтваючы, аддзяліць лёгкія часцінкі ад цяжкіх (спец.).

П. залаты пясок.

4. Правесці які-н. час, мыючы што-н.

|| незак. прамыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прамыва́нне, -я, н. (да 1—3 знач.) і прамы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. прамыва́льны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; спец.), прамыўны́, -а́я, -о́е (да 1—3 знач.), прамы́вачны, -ая, -ае і прамы́йны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прамыва́ць

1. (áus)wáschen* vt; (dúrch)spülen vt;

прамыва́ць стра́ўнік den Mágen (áus)spülen [áuspumpen];

2. (золата і г. д.) wáschen* vt, schlämmen vt, spülen vt;

3. (плаціну і г. д.) unterspülen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

прамы́ць сов.

1. в разн. знач. промы́ть;

п. во́чы — промы́ть глаза́;

п. зо́лата — промы́ть зо́лото;

п. стра́ўнік — промы́ть желу́док;

2. (сделать промоину) промы́ть; (узкую скважину — ещё) проточи́ть;

3. (провести нек-рое время за мытьём) промы́ть; (бельё и т.п. — ещё) простира́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тэ́льбух ‘трыбух’ (Сцяц.), ‘страўнік, начынены мясам’ (Мат. Гом.), ‘чэрава; страўнік у свінні’ (брэсц., ЛА, 1), ‘жывот, бруха; тоўсты чалавек’ (ТС); ‘вялікі жывот; чалавек з тоўстым жыватом’ (Мілк. Сл.). Сюды ж тэльба́та (гл.), тэльбухава́ты ‘трыбухаты’ (Сцяшк. Сл.), тэльбухова́тый ‘тс’ (Клім., Горбач, Зах.-пол. гов.; мазыр., З нар. сл.), телʼбуши́ти ‘трыбушыць’ (Горбач, Зах.-пол. гов.). Параўн. старое польск. дыял. telbuch ‘жывот’. Няясна. Звычайна разглядаецца як варыянт польск. terbuch ‘тс’ з чаргаваннем р/л (Сцяцко, БММ, 2, 209), якое было характэрна для польскай мовы, гл. Брукнер, 567; ЕСУМ, 5, 541, 627; Глухак, 637 і інш. У Брукнера telbuch ‘бруха’, terbuch, trybuch ‘тс’, trybuszyć ‘трыбушыць’ узводзіцца да праславянскага кораня і параўноўваецца з torba (гл. торба). Фасмер адмаўляе роднасць каранёў terb‑ і torb‑ (Фасмер, 4, 96), аднак не выключае сувязі з прасл. *kolbъ, што мае значэнне ‘круглы, выпуклы’, параўн. бел. ке́лбухі ‘кішкі, вантробы’ (гл.) пры коўб 2 ‘свіны страўнік’, якое ў выніку замены к > т магло даць разглядаемую форму. Малаверагодна вывядзенне на аснове укр. дыял. телебу́х ‘вантробы жывёлы’, тельбо ‘вялікі жывот; чалавек з вялікім жыватом’ прасл. *tъlbo, *tъlbuch арэальна абмежаванай інавацыі, гл. Шульгач, Слов. етим., 454; адносна яе распаўсюджання гл. Сяткоўскі, Słow. nazwy, 218 (на мяжы Польшчы, Украіны і Беларусі). Няясныя адносіны да прыметніка чэш. tělpatý ‘тоўсты’, якое Махэк₂ (639) параўноўвае з рус. телепень, тельпень, тельпеш, гл. целяпень, цяльпеш. Хутчэй за ўсё, гукапераймальнага (імітатыўнага) паходжання, параўн. ід. telebenden ‘целяпацца, боўтацца’. Гл. таксама цельбух.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)