1) галіна народнай гаспадаркі, якая ажыццяўляе перавозку пасажыраў і грузаў, а таксама сродкі для перавозкі (напр. чыгуначны т., аўтамабільны т., паветраны т.);
2) партыя грузаў, што прыбылі разам;
3) сукупнасць сродкаў перавозкі спецыяльнага прызначэння (напр.санітарны т.);
4) ваеннае судна для перавозкі грузаў, людзей (напр. мінны т., дэсантны т.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тра́нспарт, ‑у, М ‑рце, м.
1. Галіна народнай гаспадаркі, звязаная з перавозкай людзей і грузаў, а таксама сродкі для такой перавозкі. Чыгуначны транспарт. Аўтамабільны транспарт. Гарадскі транспарт.
3. Партыя атрыманых або прызначаных для перавозкі грузаў. Транспарт з літаратурай паспяхова дайшоў да прызначанага месца.
4. Абоз або сукупнасць якіх‑н. сродкаў для перавозкі спецыяльнага прызначэння. Санітарны транспарт. Артылерыйскі транспарт.
5. Судна ваеннага флоту для перавозкі грузаў і людзей. Мінны транспарт. Дэсантны транспарт.
•••
Гужавы транспарт — від транспарту, у якім цяглавай сілай з’яўляецца жывёла (коні, валы, вярблюды і пад.).
[Ад лац. transportare — пераносіць, перавозіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІГІЕ́НА ХАРЧАВА́ННЯ,
галіна гігіены, якая вывучае праблемы паўнацэннасці ежы, рацыянальнага харчавання і яго ўплыў на здароўе чалавека. Асн. пытанні гігіены харчавання: колькасная і якасная неабходнасць у харчаванні і пажыўных рэчывах, пажыўная каштоўнасць і дабраякаснасць харч. прадуктаў, рэжым харчавання, кантроль за якасцю і бяспекай харчавання, санітарны нагляд за прадпрыемствамі харч. прам-сці, гандлю і грамадскага харчавання з мэтай прадухілення харч. таксікаінфекцый і інтаксікацый, арганізацыя прафілакт. харчавання работнікаў прадпрыемстваў і ўстаноў з прафес. шкоднасцямі, мед. кантроль за станам здароўя работнікаў харчавання і інш. Сувязь харчавання і здароўя адлюстравана ў статусах харчавання: звычайны, аптымальны, залішні і недастатковы. Навук. асновай гігіенічнага нармавання патрэбнасцей насельніцтва ў пажыўных рэчывах і харч. прадуктах з’яўляюцца законы рацыянальнага харчавання (энергетычнай, пластычнай, энзіматычнай і біятычнай або бясшкоднай адэкватнасці) і канцэпцыя збалансаванага харчавання (захаванне колькасных суадносін паміж асобнымі пажыўнымі рэчывамі).
Літ.:
Вретлинд А., Судисян А. Клиническое питание. Стокгольм, М., 1990.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
тра́нспарт
(ад лац. transportare = перамяшчаць)
1) галіна народнай гаспадаркі, звязаная з перавозкай людзей і грузаў, а таксама сродкі для такой перавозкі (напр. чыгуначны т., аўтамабільны т.);
2) партыя грузаў, што прыбылі разам (напр. т. хлеба);
3) сукупнасць сродкаў перавозкі спецыяльнага прызначэння (напр.санітарны т.);
4) ваеннае судна для перавозкі грузаў, людзей (напр. мінны т., дэсантны т.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
уз’е́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.
1. Заехаць на больш высокае месца. Калі ў з’ехалі на ўзгорак, Сяргей папрасіў шафёра спыніцца, вылез з машыны.Шахавец.Бомба трапіла ў наплаўны мост тады, калі санітарны аўтобус з раненымі паспеў ужо ўз’ехаць на бераг.Хомчанка.// Едучы, трапіць куды‑н., заехаць, выехаць куды‑н. Як толькі ўз’ехалі на прыгуменне, Тамаш пачаў непакоіцца.Чарнышэвіч.Сонца ўжо схавалася за лес, як на шашу з прасёлка ўз’ехала фурманка.Місько.Услед за маладымі, уз’ехалі па двор яшчэ два вазкі з дружкамі.Васілевіч.
2. Паехаць на каго‑, што‑н. Упаў [Міхал], ткнуў нагою пад задняе кола, што якраз у той момант уз’ехала на дарожны камень.Чорны.Толькі ржавая сетка-агароджа ў адным месцы была парвана — на яе, па ўсім відаць, уз’ехаў танк.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ура́чм. Arzt m -es, Ärzte;
жанчы́на ўра́ч Ärztin f -, -nen;
ветэрына́рны ўра́ч Tíerarzt m;
гало́ўны ўра́ч Chefarzt [´ʃɛf-] m;
дзіця́чы ўра́ч Kínderarzt m;
дыспансе́рны ўра́ч Fürsorgearzt m;
зубны́ ўра́ч Záhnarzt m;
саніта́рны ўра́ч Hygi¦énearzt m;
фізкульту́рны ўра́ч Spórtarzt m;
ура́ч-тэрапе́ўт Interníst m -en, -en, Fácharzt für ínnere Kránkheiten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
цягні́к, -ка́м. по́езд;
ско́ры ц. — ско́рый по́езд;
кур’е́рскі ц. — курье́рский по́езд;
тава́рны ц. — това́рный по́езд;
пашто́вы ц. — почто́вый по́езд;
пры́гарадны ц. — при́городный по́езд;
саніта́рны ц. — санита́рный по́езд;
туры́сцкі ц. — тури́стский по́езд;
цягнікі́ метро́ — поезда́ метро́;
прамы́ ц. — прямо́й по́езд;
маршру́тны ц. — маршру́тный по́езд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сертыфіка́тм. Zertifikát n -(e)s, -e, Beschéinigung f -, -en; Zéugnis n -ses, -se;
камерц.валю́тны сертыфіка́т Devísengenehmigung f -;
зало́гавы сертыфіка́т Pfándschein m -(e)s, -e;
ко́нсульскі сертыфіка́т Konsulátsbestätigung f -, -en;
падатко́вы сертыфіка́т Beschéinigung über Gewährung éiner Stéuersubvention [-vɛn-];
саніта́рны сертыфіка́т sanitäres Zéugnis;
сертыфіка́т я́касці Qualitätszertifikat n, Qualitätszeugnis n;
прад’яўля́ць сертыфіка́т Zéugnis vórlegen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
2.каго. Разм. Адправіць куды‑н. супраць волі. У польскай арміі.. [Максіма] ў страявую часць не ўзялі, а ўпяклі ў санітарны батальён.Машара.// Пасадзіць у турму, зняволіць. — Ды не! — запярэчыў .. [Лабановіч] сам сабе. — Некаму гэта патрэбна. Вось жа і мяне ўпяклі ў астрог, нават не паклапаціўшыся падперці прысуд доказамі.Колас.[Антось:] — Эх ты, чалавек — на галаве шапка! На каго ж ты пойдзеш са скаргай? На роднага брата! Табе будзе добра, як яго ў каталажку ўпякуць?С. Александровіч.
3.каго. Разм. Папракнуць каго‑н., з’едліва сказаць што‑н. каму‑н. — Мала ж ты каму верыш! — упёк.. [Башлыкова] хтосьці з залы, голасна, злосна.Мележ.Кожнае Званцова слова здавалася .. [Макару] зручным, каб упячы і яго, і Ёсіпа.Дуброўскі.
4.што. Разм. Марна патраціць, выдаткаваць. Паказальную кашару будавалі! — грошы ўпяклі, а карысці ніякай.Асіпенка.
5.пачым. Разм. Выцяць каго‑н. З усяго размаху ўпёк па спіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)