1. Пабочны, звычайна лёгкі заработак звыш асноўнага. У людзей як у людзей — ва ўсіх па два выхадных ужо, а ў .. [Аўсяніка] вечна гэта «налева», вечна халтура...Васілевіч.
2. Нядобрасумленная, неахайная, выкапаная без ведання справы работа. [Мікола:] — Халтура хутчэй за ўсё, а не вецер... Калі б мы так будавалі, што вецер, няхай і штармавы, у дзевяць балаў, можа бурыць, — грош нам цана была б.Хадкевіч.// Тое, што зроблена такім чынам, прадукт такой работы. Хаджу, разглядаю скульптуры. Мастак быў праўдзівы, Ні спешкі нідзе, ні халтуры!Гілевіч.«Бо пішаш, — заявіў Сівы, — халтуру. Што толку з колькасці, браток, Калі слабы любы радок».Корбан.
[Ад лац. chartularium — спіс нябожчыкаў, які чытаўся свяшчэннікам на дзень памінання памёршых.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ядо́к, едака, м.
1. Той, хто есць, мае патрэбу ў харчаванні. Хай штогадок ядок, Няхай няма навару — Шануй паэт радок І не ашуквай мару.Барадулін.//(звычайназазначэннем). Разм. Пра чалавека, які выяўляе пэўныя адносіны да яды. — Ну і ладны ты ядок, браце. Каб вось касіў так!Быкаў.Які ядок, такі і работнік.З нар.
2. Чалавек як адзінка ўліку пры размеркаванні, выдаткаванні якіх‑н. сродкаў, неабходных для жыцця. Праменні цёплыя свяцілі У сэрцах нашых, у вачах, Калі зямлю, лугі дзялілі Тады па душах, едаках.Бялевіч.// Член сям’і, што харчуецца разам з іншымі яе членамі. Сям’я — у наўкруг за сталом. Багата яна едакамі, Дарослыя, дужыя ўсе.Прануза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
drill
I[drɪl]1.
n.
1) сьвярдзёлак -ка, сьве́рдзел -ла m.; сьвідрава́льны стано́к
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
падбо́р, ‑у і ‑а, м.
1.‑у. Дзеяннепаводледзеясл. падабраць (у 1, 5 знач.) і падабрацца (у 1 знач.). // У жывёлагадоўлі і раслінаводстве — адбор для спарвання і скрыжавання з мэтай атрымання лепшага патомства. Падбор раслін. Падбор асобін. Штучны падбор.
2.‑у. Тое, што падабрана; набор. Падбор кніг у асабістай бібліятэцы. Падбор кветак у букеце.// Спалучэнне (фарбаў). Марына Паўлаўна тлумачыла дзецям, якія кветкі дзе трэба садзіць, каб тады, калі яны зацвітуць, быў прыгожы падбор фарбаў...Васілевіч.
3.‑а. Уст. Абцас, зроблены з кавалкаў скуры. [Ніна] надзела туфелькі на высокіх падборах, адышла ад люстра і азірнулася.Лобан.
•••
У падбор — падрад, у адзін радок, без абзаца.
(Як) на падбор — аб кім‑, чым‑н. аднолькавым па выгляду, якасці і пад. Пасыпаліся арэхі, буйныя, поўныя, усе як на падбор.Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сиде́ть во второ́м ряду́ сядзе́ць у другі́м ра́дзе;
в ряда́х а́рмии у рада́х а́рміі;
овощно́й ряд рад агаро́дніны (гаро́дніны);
торго́вые ряды́ гандлёвыя рады́;
причеса́ть во́лосы на косо́й ряд прычаса́ць валасы́ на касы́ рад (радо́к);
2.(значительное число) рад, род. ра́да м.; шэ́раг, -га м.;
ряд поколе́ний рад (шэ́раг) пакале́нняў;
ряд учёных рад (шэ́раг) вучо́ных;
це́лый ряд обстоя́тельств цэ́лы рад (шэ́раг) акалі́чнасцей (абста́він);
◊
из ря́да вон выходя́щий незвыча́йны;
в пе́рвых ряда́х у пе́ршых рада́х (шэ́рагах);
в ряду́(кого, чего) сяро́д (у лі́ку) (каго, чаго).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Страка́ ‘пятля (вушка) у лапцях’ (глыб., паст., Сл. ПЗБ, Мат. Гом.), стро́кі ‘вушкі ў лапцях’ (Жд. 3, Мат. Маг.; барыс., Шатал.), “доўгія вяроўчатыя валокі, якія працягваюцца праз сярэднія вушкі і ўтвараюць па абодвух бакох пяткі пастолу вялікія петлі — строкі” (Серб. Вічын), сюды ж стро́чанікі ‘лапці (лепшага вырабу)’ (Мат. Гом.), стро́чка ‘стужка’ (Ян.). Параўн. укр.строка́ ‘рант у пасталах’, строчаки́ ‘шнуркі для прывязвання лапцей’, стрічка ‘стужка, тасёмка’, дыял.стри́чка ‘пятля для лоўлі птушак’, рус.строка́ ‘радок лыка пры пляценні лапцей’, польск.дыял.stroka, strzoka ‘паласа’, ст.-польск.stroka ‘пояс, паласа, кропка’, в.-луж.tšoka ‘шрам, след ад апёка’. Бязлай (3, 332) адносіць сюды ж славен.stróka ‘слой, нізка’ і серб.-харв.стро̏ка ‘кароста ў авечак’, štroka ‘нейкая хвароба ў свіней’. Літ.strakà ‘слой, нізка’ запазычана з славянскай. Слова роднаснае строк ‘авадзень’ (гл.), яго першаснае значэнне меркавалася як ‘укол; кропка’ (Міклашыч, 325; Траўтман, 284; Фасмер, 3, 780; Шустар-Шэўц, 1548), параўн. строк3 (гл.). Паводле ЕСУМ (5, 444, 447–448), частка ўкраінскіх слоў лічыцца запазычанай з польскай і далей з ням.Strick ‘вяроўка, завязка’, што не выключае кантамінацыі.
р. набо́р на дзве паласы́ — разогна́ть набо́р на две полосы́;
2. (разрезать вдоль) распили́ть;
р. бервяно́ — распили́ть бревно́;
3. распаха́ть;
р. радо́к (гра́дку) бу́льбы — распаха́ть ряд карто́феля;
◊ р. кроў — разогна́ть кровь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Vers
m -es, -e
1) верш (вершаваная мова, радок, страфа)
2) часцей pl ве́ршы
geréimte ~e — рыфмава́ныя ве́ршы
etw. in ~e kléiden — надава́ць чаму́-н. вершава́ную фо́рму
3) мале́нькі ве́ршык, ве́ршыкі
sich (D) kéinen ~ daráus máchen — разм. нічо́га не ця́міць у чым-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
вяно́к, ‑нка, м.
1. Упрыгожанне з кветак або галінак, сплеценых у кружок. Дзеці на сенажаці рвуць кветкі і ўюць вянкі.Пестрак.
2. Рад бярвенняў зруба. Стаяла некалькі зрубаў. На некаторых былі ўжо кроквы і латы, некаторыя былі даведзены толькі да верхніх вянкоў.Чорны.Вянок за вянком вырастаў зруб новай Тарэнтавай хаты.Галавач.
3. Тое, што і нізка 1. Вянок грыбоў.
•••
Вянок санетаў — твор з пятнаццаці санетаў, звязаных паміж сабою так, што апошні радок аднаго санета паўтараецца ў першым радку наступнага, а пятнаццаты санет складаецца з першых радкоў усіх папярэдніх чатырнаццаці санетаў.
Гарохавы вянок — адмова ў каханні.
Лаўровы вянок — вянок з лісця лаўру як сімвал перамогі, узнагароды, трыумфу, што прысуджваецца, падносіцца пераможцам у спартыўных спаборніцтвах, артыстам і пад.
Цярновы вянок — сімвал мучэння, пакут (з евангельскага сказання пра калючы цярновы вянок, надзеты на Ісуса Хрыста перад яго распяццем на крыжы).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)