свабо́да, -ы, ДМ -дзе, ж.

1. У філасофіі: магчымасць праяўлення суб’ектам сваёй волі на аснове пазнання законаў развіцця прыроды і грамадства.

Суадносіны свабоды і неабходнасці.

2. Дзяржаўная незалежнасць, суверэнітэт.

Барацьбіты за свабоду народа.

3. Адсутнасць абмежаванняў, якія звязваюць грамадска-палітычнае жыццё і дзейнасць грамадства або яго членаў.

С. выбару веравызнання.

С. слова.

4. Увогуле — адсутнасць якіх-н. абмежаванняў у чым-н., асабістая незалежнасць, самастойнасць.

Поўная с.

5. Стан таго, хто не знаходзіцца ў заключэнні, у няволі.

Выпусціць на свабоду.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

падму́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м.

1. Каменная ці цагляная кладка пад чым-н., фундамент.

П. хаты.

Закласці п.

2. перан. База, апора, аснова (кніжн.).

Эканоміка — п. жыцця грамадства.

|| прым. падму́ркавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дзяржа́ва, -ы, мн. -ы, -жа́ў, ж.

Асноўная палітычная форма арганізацыі грамадства, якая ажыццяўляе кіраванне, абарону эканамічнай і сацыяльнай структуры, а таксама краіна з пэўнай палітычнай арганізацыяй.

Межы дзяржавы.

Рабаўладальніцкая д.

|| прым. дзяржа́ўны, -ая, -ае.

Дзяржаўная палітыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

расі́зм, -у, м.

Сістэма поглядаў і чалавеканенавісніцкая палітыка, аснову якіх складаюць сцверджанні аб фізічнай і псіхічнай нераўнацэннасці чалавечых рас і аб рашаючым уплыве расавых адрозненняў на гісторыю і культуру грамадства.

|| прым. расі́сцкі, -ая, -ае.

Р. рэжым.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

тэндэ́нцыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Напрамак развіцця культуры, грамадства, эканомікі і пад.

Дэмакратычныя тэндэнцыі.

2. Асноўная думка, ідэя, накіраванасць якога-н. твора, выказвання і пад.

3. Прадузятая аднабаковая думка, якая навязваецца чытачу, гледачу, слухачу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

геапалі́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Ілжэнавуковая, рэакцыйная буржуазная тэорыя, згодна якой геаграфічнае асяроддзе з’яўляецца рашаючым фактарам развіцця грамадства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэмакратыза́цыя, ‑і, ж.

Укараненне прынцыпаў дэмакратыі; перабудова дзяржавы, грамадства, арганізацыі і пад. на дэмакратычных асновах. Дэмакратызацыя прафсаюзаў. Дэмакратызацыя кіравання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парвеню́, нескл., м.

Уст. зневаж. Чалавек, які прабіўся ў вышэйшыя слаі грамадства або хутка дасягнуў высокага службовага становішча; выскачка.

[Фр. parvenu.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

псіхаідэало́гія, ‑і, ж.

Сукупнасць псіхічных і ідэалагічных рыс (погляды, ідэі і пад.), якія характарызуюць чалавека, грамадства, клас. Псіхаідэалогія мяшчанства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сацыялізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

Зрабіць (рабіць) уласнасцю ўсяго грамадства, зрабіць (рабіць) сацыялістычным. Сацыялізаваць цяжкую прамысловасць.

[Ад лац. socialis — грамадскі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)