гамеаста́т

(ад гамеа- + -стат)

кібернетычная сістэма, якая мадэлюе здольнасць жывых арганізмаў падтрымліваць некаторыя велічыні (напр. тэмпературу цела) у фізіялагічна дапушчальных межах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каратэ́

(яп. karate = літар. голымі рукамі)

1) японская сістэма самаабароны без зброі;

2) від спартыўнай барацьбы, які выкарыстоўвае прыёмы гэтай сістэмы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

клі́рынг

(англ. clearing, ад clear = ачышчаць, уносіць яснасць)

сістэма безнаяўных разлікаў за прададзены тавар або выкананую работу, якая ажыццяўляецца праз банк.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

метр​2

(гр. metron = мера)

1) вершаваны памер;

2) раўнамернасць чаргавання моцных і слабых долей у музычным такце; сістэма арганізацыі рытму.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пеана́ж

(фр. péonage < ісп. peonaje, ад peon = найміт)

сістэма кабальнай, паўпрыгонніцкай залежнасці селяніна, парабка ад землеўласніка ў некаторых краінах Лац. Амерыкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэпартым’е́нта

(ісп. repartimiento = размеркаванне)

сістэма закабалення ў іспанскіх калоніях Амерыкі, якая заключалася ў размеркаванні паміж каланістамі зямель разам з карэнным насельніцтвам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сістэматэ́хніка

(ад сістэма + тэхніка)

кірунак у кібернетыцы, які вывучае пытанні планавання, канструявання і паводзін складаных сістэм інфармацыі, заснаваных на вылічальнай тэхніцы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

трыэ́др

(ад гр. tri = трох + -эдр)

мат. сістэма трох вектараў, якія выходзяць з аднаго пункта і не ляжаць у адной плоскасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Золь 1 ’сырое, пранізлівае надвор’е’, дыял. зала́ (Касп.), заліна́ (Сл. паўн.-зах.). Укр. зола́ ’сыры халодны вецер’. Прасл. дыялектызмы zolь, zola, роднасныя ням. kühl ’прахалодны’, лац. gelū ’холад, мароз’. І.‑е. *gel(ǝ)‑ ’холад(на), замярзаць’. Трубачоў, Слав. языкозн., V, 179; Покарны, 1, 365–366. Аднак zolь можа тлумачыцца з *gʼ‑ а не з *g‑, таму трэба, відаць, рэканструяваць і.-е. корань, прыклады для якога даюцца ў Покарнага толькі з моў kentum, як *gʼel(ǝ)‑.

Золь 2 ’калоідная сістэма з дробных часціц у нейкім іншым асяроддзі’ (БРС, БелСЭ). Інтэрнацыяналізм на базе скарочанага лац. solutio ’раствор’. Пачатковае з‑ указвае на верагоднасць ням. пасрэдніцтва для рус. (як і польск.), адкуль у бел.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перыяды́чны

1. (закономерно повторяющийся) периоди́ческий, периоди́чный;

~ныя з’я́вы — периоди́ческие (периоди́чные) явле́ния;

2. в др. знач. периоди́ческий;

~нае выда́нне — периоди́ческое изда́ние;

○ п. дроб — мат. периоди́ческая дробь;

~ная сістэ́ма элеме́нтаў — хим. периоди́ческая систе́ма элеме́нтов

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)