Verbum

ВЫРКО́ Мікалай Паўлавіч

(н. 14.9.1935, в. Краснае Карэліцкага р-на Гродзенскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне буд-ва аўтамаб. дарог. Канд. тэхн. н. (1970), праф. (1986). Скончыў Бел. тэхнал. ін-т (1962). З 1965 у Бел. тэхнал. ун-це. навук. працы па аптымізацыі канструкцый лесавозных дарог і па дарожна-будаўнічых матэрыялах. Аўтар падручнікаў «Дарожнае грунтазнаўства з асновамі механікі грунтоў» (1977, з І.І.Леановічам) і «Сухапутны транспарт лесу» (1987).

Тв.:

Механика землянога полотна. Мн., 1975 (разам з І.І.Леановічам);

Эксплуатаия автомобильных дорог и организация дорожного движения. Мн., 1988 (у сааўт.).

т. 4, с. 320

ЗАСЦЕ́НСКІ Леанід Сямёнавіч

(н. 1.9.1937, в. Крапіўна Аршанскага р-на Віцебскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне лясной гаспадаркі. Д-р с.-г. н. (1984), праф. (1986). Скончыў Бел. тэхнал. ун-т (1962), у якім і працуе (з 1986 заг. кафедры). Навук. працы па агратэхніцы вырошчвання дрэвавых парод, ахоўных насаджэнняў, рэкультывацыі зямель, механізацыі лесагасп. вытв-сці, глебава-экалагічнай ацэнцы тэхнагенных ландшафтаў.

Тв.:

Лесовыращивание на выработанных торфяниках. М., 1978;

Облесение карьеров нерудных ископаемых и выработанных торфяников. Мн., 1982;

Механизация лесохозяйственных работ с основами теоретической механики. Мн., 1995.

т. 7, с. 6

ЗІМЕ́НКА Тамара Гардзееўна

(н. 1.5.1929, Мінск),

бел. вучоны ў галіне мікрабіялогіі глеб. Д-р біял. н. (1978), праф. (1994). Скончыла БДУ (1953). З 1956 у Ін-тах біялогіі, эксперым. батанікі. У 1966—97 у Ін-це мікрабіялогіі Нац. АН Беларусі. Навук. працы па рэгуляванні мікрабіял. працэсаў у глебе ў мэтах меліярацыі, с.-г. выкарыстання, аховы ад негатыўных наступстваў антрапагеннага ўздзеяння.

Тв.:

Микробиологические процессы в мелиорированных торфяниках Белоруссии и их направленное регулирование. Мн., 1977;

Микробные ценозы торфяных почв и их функционирование. Мн., 1983 (у сааўт.).

т. 7, с. 69

ЗІ́НЧАНКА Анатоль Іванавіч

(н. 28.11.1946, пас. Шчаглоўка Данецкай вобл., Украіна),

бел. вучоны ў галіне біяхіміі і біятэхналогіі. Д-р біял. н. (1992). Скончыў Маскоўскі ун-т (1970). З 1982 у Ін-це мікрабіялогіі Нац. АН Беларусі. Навук. працы па распрацоўцы хіміка-ферментатыўнага падыходу да трансфармацыі нуклеінавых кіслот у біялагічна актыўныя злучэнні з процівіруснай і проціпухліннай актыўнасцю.

Тв.: Enzymatic synthesis of nucleoside 5’-mono and -triphosphates (y сааўт.) // FEBS Letters. Amsterdam, 1990. Vol. 260, № 2; Enzymatic synthesis of ATP from RNA and adenine (y сааўт.) // Biotechnology Letters. London, 1995. Vol. 17, № 6.

т. 7, с. 71

БЕЛАШО́ВА (Аляксеева-Белашова) Кацярына Фёдараўна

(2.12.1906, С.-Пецярбург — 9.5.1971),

рускі скульптар. Нар. мастак СССР (1963). Чл.-кар. АМ СССР (1964). Вучылася ў Ленінградскім вышэйшым мастацка-тэхн. ін-це (1926—32). Працавала пераважна ў галіне станковай скульптуры («Партрэт старога», 1944; «Мроі», 1957; «Абуджэнне», 1967). Стварыла рамантычны і адначасова драматычны вобраз А.С.Пушкіна («А.С.Пушкін», 1957; помнік А.С.Пушкіну ў Пушкінскіх Гарах, 1959). Гераізм народа адлюстраваны ў многіх работах ваен. і пасляваен. часу («Няскораная», 1943; «Партызан», 1944; «Зоя», 1948, і інш.). Дзярж. прэмія СССР 1967.

Літ.:

Е.Ф.Белашова: [Альбом]. М., 1972.

т. 3, с. 72

БЕ́ЛЬСКІ Міхаіл Лявонцьевіч

(21.9.1921, г. Сянно Віцебскай вобл. — 29.4.1988),

бел. графік. Скончыў Кіеўскі маст. ін-т (1952). З 1952 выкладаў у Мінскім маст. вучылішчы, з 1956 у БПІ. Працаваў у галіне станковай і кніжнай графікі. Сярод работ: серыі «Зямля сялянам» (1957), «Стары і новы Мінск» (1959), «Мая Беларусь» (1964), «Мой родны кут» (1978—80). Выканаў іл. да кніг «Калі зліваюцца рэкі» П.Броўкі, «Паэмы» і «Вершы, паэмы» Я.Купалы, «Украінскія народныя казкі» (усе 1957—59), «Хто робіць пагоду» М/Лужаніна (1960), «На берагах Нявы» І.Гурскага (1968, 1977), «Шэметы» М.Лобана (1981) і інш.

т. 3, с. 92

БЕЛЬЦЮКО́ВА Ангеліна Пятроўна

(н. 10.12.1924, г. Кіраў, Расія),

бел. мастак дэкар.-прыкладнога мастацтва. Скончыла Маскоўскі тэкстыльны ін-т (1949). Выкладала ў Львоўскім ін-це прыкладнога і дэкар. мастацтва, у 1964—79 у Бел. тэатр.-маст. ін-це. Працуе ў галіне маст. афармлення тканін, распрацоўвае эскізы дэкар. і манум. габеленаў. Сярод работ: ворсавы дыван «Скалярыі» (1967), габелены «Спадчына» (1979) і «Айчына», габелен-заслона для тэатра муз. камедыі Беларусі (абодва 1980, усе з А.М.Кішчанкам); «Ружы» (1987), «Світанне» (1988), «Летні дзень» (1989), трыптых «Абпаленая Белая Русь» (1993) і інш.

т. 3, с. 93

БЕНВЕНІ́СТ (Benveniste) Эміль

(27.5.1902, г. Халеб, Сірыя — 3.10.1976),

французскі мовазнавец. Вучань А.Мее. З 1935 праф. Калеж дэ Франс, з 1945 сакратар Парыжскага лінгвістычнага т-ва, з 1960 чл. Франц. АН. Працы ў галіне агульнага і індаеўрап. мовазнаўства, агульнай семіялогіі. Даследаваў праблемы структурнай лінгвістыкі. У адрозненне ад Ф. дэ Сасюра лічыў моўны знак міжвольным, таму што ён абумоўлены сістэмай мовы («Прырода лінгвістычнага знака», 1939). Аўтар тэорыі структуры індаеўрап. кораня, шматлікіх прац па іранскіх мовах.

Тв.:

Problèmes de linguistique gènèrale. Paris, 1969;

Рус. пер. — Общая лингвистика. М., 1974.

т. 3, с. 95

БЕ́РАСНЕЎ Алег Васілевіч

(н. 21.8.1940, г. Хойнікі Гомельскай вобл.),

бел. вучоны ў галіне машынабудавання. Чл.-кар. АН Беларусі (1986), д-р тэхн. н. (1982), праф. (1986). Скончыў Бел. ін-т інжынераў чыг. транспарту (1961). З 1964 у Ін-це надзейнасці машын АН Беларусі, з 1978 яго дырэктар. Навук. даследаванні па тэорыі, метадах прагназавання надзейнасці і даўгавечнасці механізмаў машын, зніжэнні іх вібраакустычнай актыўнасці, стварэнні стандартаў і нарматываў для праектавання машын высокай надзейнасці.

Тв.:

Самоустанавливающиеся зубчатые колеса. Мн., 1983;

Аналитические методы механики в динамике приводов. Мн., 1992 (разам з А.М.Гоманам, М.М.Ішыным).

т. 3, с. 106

ВАСІ́ЛЬЕЎ Леанард Леанідавіч

(н. 3.1.1937, г. Сімферопаль, Украіна),

бел. вучоны ў галіне цеплафізікі. Д-р тэхн. н. (1972), праф. (1978). Скончыў Бел. політэхн. ін-т (1959). З 1960 у Акадэмічным навук. комплексе «Ін-т цепла- і масаабмену імя А.В.Лыкава». Навук. працы па цеплафізічных уласцівасцях матэрыялаў, пытаннях энергазберажэння і аховы навакольнага асяроддзя. Распрацаваў новыя віды цеплаабменнікаў, халадзільных установак, цеплавых помпаў на цвёрдых сарбентах. Дзярж. прэмія Беларусі 1981.

Тв.:

Теплообменники на тепловых трубах. Мн., 1981;

Гидродинамика и теплообмен в пористых элементах конструкций летательных аппаратов. М., 1988 (разам з У.М.Паляевым, В.А.Маёравым).

т. 4, с. 28