◊ як на ~ках (сядзе́ць) — как на иго́лках (сиде́ть);
хоць ~кі збіра́й — хоть иго́лки собира́й;
як і. ў сто́зе се́на (зні́кнуць, згубі́цца) — как иго́лка в стогу́ се́на (исче́знугь, затеря́ться);
куды́ і., туды́ і ні́тка — посл. куда́ иго́лка, туда́ и ни́тка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каса
I (ка́са) ж., в разн. знач. ка́сса;
тэатра́льная к. — театра́льная ка́сса;
здаць ка́су — сдать ка́ссу;
набо́рная к. — набо́рная ка́сса;
○ к. ўзаемадапамо́гі — ка́сса взаимопо́мощи
II (каса́) ж. (заплетённые волосы) коса́
III (каса́) ж. коса́;
кляпа́ць касу́ — отбива́ть косу́;
◊ хоць касо́ю касі́ — хоть косо́й коси́;
найшла́ к. на ка́мень — погов. нашла́ коса́ на ка́мень
IV (каса́) ж., геогр. коса́
V (каса́) ж., анат., разг. селезёнка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бы
1.част. бы (после гласного — б);
зрабі́ў бы — сде́лал бы;
паспе́ць бы на цягні́к — успе́ть бы на по́езд;
я б гэ́тага не сказа́ў — я бы э́того не сказа́л;
2.союзсравнит., разг. (присоединяет слова, служащие сравнением) как, сло́вно; как бу́дто;
блішчы́ць, бы срэ́бра — блести́т, как (сло́вно, как бу́дто) серебро́;
бы́ццам бы — бу́дто бы, как бу́дто бы;
хоць бы — хоть (хотя́) бы;
як бы — как бы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ра́наIсущ., ж., прям., перен. ра́на;
агнястрэ́льная р. — огнестре́льная ра́на;
душэ́ўная р. — душе́вная ра́на;
◊ сы́паць соль на ра́ны — сы́пать соль на ра́ны;
хоць да ра́ны прыклада́й — как шёлковый;
жыва́я р. — жива́я ра́на
ра́наIIнареч.
1.в разн. знач. ра́но;
я прыйшо́ў зана́дта р. — я пришёл сли́шком ра́но;
яшчэ́ р. абе́даць — ещё ра́но обе́дать;
2.у́тром;
за́ўтра р. — за́втра у́тром;
◊ р. ці по́зна — ра́но и́ли по́здно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ка́лка1 ’галка, птушка Corvus monedula’ (слонім., Арх. Бяльк.; Сцяшк.Сл. паўн.-зах.). Польск.kawka ’тс’. Фанетыка бел. слова сведчыць аб больш складаным працэсе, хоць сам факт запазычання або ўплыву польск. формы выключыць нельга, аб чым сведчыць і лінгвагеаграфія. Ёсць і іншая магчымасць тлумачэння: калка < галка (апошняя форма адзначана па галоўнай тэрыторыі, Сл. паўн.-зах.) у выніку існавання дублетаў к‑ і г‑ у запазычаных словах, калі форма з к‑ успрымаецца або як адаптаваная, або як спрадвечная. Гэта, аднак, менш верагодна.
Ка́лка2, у Доўн.-Зап., 3, 39: «Кидайса, метайса, завиваты не давайса! Кинь калку (кибалку?) хочъ пидъ лаўку, Сама выбежъ на вулоньку!». Далей аўтар адзначае калка кибалка ’жаночы галаўны ўбор’ і спасылаецца на аналагічныя кантэксты ў Янчука і Чубінскага; паводле гэтага можна меркаваць, што слова было вядома на зах. Палессі дастаткова шырока. Этымалогія няясная; можна суаднесці з калка1, паколькі ў шэрагу назваў сустракаюцца падобныя намінацыі; параўн. рус.дыял. тэрміны для жаночага галаўнога ўбору кокошка і сорока. Па розных прычынах гэта меркаванне маланадзейнае; магчыма, неабходна параўноўваць з бел.галка ’круглы, гладкі камень, якім таўкуць перац, гарчыцу’, галкі ’галушкі, клёцкі; печыва з мукі і тоўчанай бульбы’, аб першаснай семантыцы якіх сведчаць бел.галы ’ягадзіцы’, славац.hálka ’шарык’, польск.galka ’шар, булдавешка’ і інш. Падобная семантыка дапускае параўнанне гэтых лексем з разглядаемым словам; аднак паводле фактычнага крытэрыю такое збліжэнне недакладнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Калохаць, калохаты ’пужаць’ (драг., З нар. сл.). Іншых фіксацый гэтай лексемы ў бел. гаворках як быццам няма. Адпаведнік да палес. слова ва ўкр. мове — колошкати ’тс’; Грынчэнка (2, 372) прыводзіць цікавы кантэкст з Паўлаградскага павета: «Я гнав овець до старости, а вони два перебігли та й давай мені колошкати овець: кшикають на вівці, одбивають од мене. Я кричу: не полохайте, а вони колошкаюць». Тут ужываюцца разам і колошкати і полохати. Выпадкаў, калі гукі ‑п‑ і ‑к‑ у пачатку суадносяцца, вельмі мала, аднак яны ёсць і выкліканы рознымі прычынамі (метатэзы складу ў слове, кантамінацыя і да т. п.), таму магчымае суаднясенне полохати і колохати ў прынцыпе цалкам натуральнае. З адпаведнікаў звяртае ўвагу рус.калін.колохнуть ’мерзнуць’, аднак прыклад вельмі двухсэнсоўны па ўтварэнню і сюды, відаць, не адносіцца (хоць можна разумець і як першапачатковае ’трэсціся і да т. п.’). Далей, магчыма, сюды адпаведнае па форме да ўкр. прыкладу колошкацца ’корпацца, марудзіць’ (дзятл., Сл. паўн.-зах.), паколькі такое значэнне з’яўляецца агульным для самых розных лексем. Збліжэнне тым больш магчымае, што для бел. дзеяслова можна меркаваць аб розных першапачатковых значэннях, з якіх пазней развілося ’палохаць’. Калі меркаваць па форме ўтварэння, можна бачыць тут архаічную структуру (< *kolxъ). Экспрэсіўнае ўтварэнне (гукапераймальнае) з нерэгулярнай фанетыкай. У такім выпадку звяртае на сябе ўвагу рус.тамб.талашиться ’мітусіцца, кідацца і да т. п.’. Разам з тым супастаўленне гэта не вельмі дакладвае і далейшая гісторыя слоў няясная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
licho
I
дрэнна, кепска, блага;
licho mu się powodzi — яму дрэнна жывецца
II lich|o
н. ліха; бяда; нячысцік;
~o go wie разм. ліха яго ведае;
do ~a! разм. каб яго ліха!; каб яго (яе, іх) чорт узяў!;
do ~a i trochę! разм. чорт колькі (да чорта); хоць адбаўляй;
cetno i licho — цот і лішка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
cokolwiek
I
1. што;
cokolwiek się stanie, nie przerwiemy pracy — хоць (хаця) што і здарыцца, не спынім працы;
2. колькі; крыху, трохі
II
1. што-небудзь, штосьці;
2. трохі, крыху;
cokolwiek wyżej — трохі (крыху) вышэй;
cokolwiek bądź — што-небудзь (усё роўна што); што б ні;
cokolwiek bądź by się stało — што б ні здарылася
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
total
[ˈtoʊtəl]1.
adj.
1) агу́льны, уве́сь
the total cost of the house and land — агу́льны кошт до́му й зямлі́
2) по́ўны
a total failure — по́ўная няўда́ча
total darkness — по́ўная це́мра; це́мра, хоць во́ка вы́калі
2.
n.
агу́льная ко́лькасьць, су́ма f., вы́нік -у m.
3.
v.t.
1) дадава́ць, падсумо́ўваць
Total that column of figures — Падсуму́й уве́сь слупо́к
2) склада́ць су́му
The money spent on food totals his entire salary — Гро́шы вы́даткаваныя на е́жу склада́юць уве́сь яго́ны заро́бак
3) informal по́ўнасьцю разьбіва́ць, зьнішча́ць
He totaled his car in an accident — Ён ушчэ́нт разьбі́ў сваю́ машы́ну ў ава́рыі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АРА́БА-ІЗРА́ІЛЬСКАЯ ВАЙНА́ 1948—49,
Палесцінская вайна, вайна паміж араб. краінамі (Іарданія, Егіпет, Ірак, Сірыя, Ліван) і Ізраілем у маі — студз. 1949. Звязана з вырашэннем палесцінскага пытання. Рэзалюцыя Ген. Асамблеі ААН ад 29.11.1947 прадугледжвала стварэнне на тэр. Палесціны араб. (11,1 тыс.км²) і яўр. (14 тыс.км²) дзяржаў. Вялікабрытанія 14.5.1948 адмовілася ад мандата на Палесціну, а Ізраіль абвясціў сваю незалежнасць. 15.5.1948 сем араб. краін (у т. л. Саудаўская Аравія і Йемен, хоць яны не ваявалі) абвясцілі Ізраілю вайну. У ходзе баявых дзеянняў араб. часці (30 тыс.чал.) заваявалі шэраг населеных пунктаў Ізраіля і наблізіліся да Іерусаліма і Тэль-Авіва. Па рэкамендацыі Савета Бяспекі ААН 11 чэрв. падпісана перамір’е. Ізраіль пасля закупак зброі і баявой тэхнікі за мяжой, прыбыцця новых імігрантаў павялічыў армію з 67 да 120 тыс.чал. 15.10.1948 ён аднавіў ваен. дзеянні і на працягу 2 месяцаў перанёс баі на тэр. Егіпта і Лівана. Пад націскам Вялікабрытаніі кароль Егіпта Фарук пагадзіўся на перамір’е. 7.1.1949 баявыя дзеянні спынены, у лют.—ліп. 1949 заключана перамір’е. У выніку вайны Ізраіль заняў дадаткова 6,7 тыс.км²араб. зямель і зах.ч. Іерусаліма. Гэтыя землі вымушаны былі пакінуць 900 тыс. арабаў. Зах. бераг р. Іардан і ўсх. ч. Іерусаліма засталіся пад уладай Іарданіі, а сектар Газа — Егіпта.