Verbum

бываць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Прыходзіць да каго-н., наведваць каго-н.

   • Часта б. у гасцях.

2. Знаходзіцца, прысутнічаць дзе-н.

   • Мала б. дома.

3. Здарацца, мець месца.

   • Маланка бывае і зімою.

4. (2 ас. адзіночны лік і множны лік: л.). Форма развітання.

   • Бывайце, маладыя гады.
   • Бывайце здаровы.
   • Бываць на людзях — быць сярод людзей, з людзьмі.
   • Як ні ў чым не бывала — як быццам нічога не здарылася.

насіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Шпарка перамяшчацца (бегаць, лятаць) у розных напрамках.

   • Ластаўкі насіліся над сажалкай.
   • Н. па хаце.

2. Быць, знаходзіцца ў нашэнні.

   • Паліто доўга носіцца.

3. Празмерна захапляцца кім-, чым-н.; удзяляць шмат увагі чаму-н. (размоўнае).

   • Н. з маладым паэтам.

4. Разносіцца, распаўсюджвацца (пра чуткі, іукі, пахі).

   • Над поплавам насіўся пах свежага сена.
   • Носіцца ў паветры (кніжнае) — пра блізкі надыход чаго-н.

канечны прыметнік

1. Які мае канец, мяжу (у прасторы і часе); процілегласць бесканечны.

   • Канечная велічыня (у матэматыцы — велічыня, што змяняецца ў пэўных межах, не роўная ні нулю, ні бесканечнасці).

2. Які знаходзіцца на канцы чаго-н., апошні ў шэрагу прадметаў і з’яў.

   • К. прыпынак.

3. Асноўны, самы галоўны.

   • Канечная мэта.

4. Які завяршае сабой які-н. працэс, што з’яўляецца вынікам работы.

   • К. прадукт.
   • К. вынік.

|| назоўнік: канечнасць.

сярэдне прыстаўка

Першая частка складаных слоў, са знач.:

• 1) сярэдні (у 2 знач.), напр. сярэднеарыфметычны, сярэднестатыстычны;
• 2) які знаходзіцца ў сярэдзіне, сярэдні (у 1 знач.), напр. сярэднебеларускі, сярэднепралётны, сярэднетаежны;
• 3) сярэдні (у 3 знач.), напр. сярэднепаспяваючы, сярэднеўкормлены, сярэднеўспрыімлівы;
• 4) які з’яўляецца сярэднім у жыцці, гісторыі, развіцці чаго-н., напр. сярэдневяковы, сярэднепалеалітычны, сярэднечацвярцічны;
• 5) які мае адносіны да сярэдняй адукацыі, напр. сярэднемедыцынскі, сярэднетэхнічны.

туліцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Гарнуцца, прыціскацца да каго-, чаго-н.

   • Дзіця туліцца да маці.

2. пераноснае значэнне: Адчуваць большую прыязнасць да каго-н., быць больш адданым каму-н.

   • Хпопчык больш туліўся да бацькі.

3. Знаходзіць прытулак, прыстанішча дзе-н. у цеснаце.

   • У цеснай хаце тулілася сям ‘я з дзевяці чалавек.

4. пераноснае значэнне: Размяшчацца, знаходзіцца дзе-н. у зацішным месцы.

   • Вёска тулілася каля лесу.

тэлеграф назоўнік | мужчынскі род

1. Від сувязі, які забяспечвае хуткую перадачу паведамленняў на далёкую адлегласць пры дапамозе электрычных сігналаў па правадах або па радыё.

2. Установа, якая прымае і адпраўляе такія паведамленні, а таксама будынак, дзе знаходзіцца такая ўстанова.

   • Працаваць на тэлеграфе.
   • Пошта і т.

3. Апарат для перадачы і прыёму тэлеграм.

|| прыметнік: тэлеграфны.

• Тэлеграфныя слупы.
• Т. стыль пісьма (пераноснае значэнне: вельмі сціслы, лаканічны).

уражанне назоўнік | ніякі род

1. След, які застаецца ў свядомасці, у душэўным жыцці ад убачанага, пачутага, перажытага.

   • Уражанні дзіцячых год.
   • Падарожныя ўражанні.

2. Уплыў, уздзеянне.

   • Знаходзіцца пад моцным уражаннем.

3. Уяўленне, думка, што склаліся ў выніку знаёмства, сустрэчы з кім-, чым-н.

   • Дзяліцца ўражаннямі з кім-н.
   • Гэты чалавек зрабіў на нас добрае ў.
   • Складваецца ў., што ён не ва ўсім тут разабраўся.

пад​² (пада) прыстаўка

I. Утварае дзеясловы са знач.:

1. дзеяння знізу ўверх, уніз чаго-н., напр. падлажыць, падкінуць, падважыць;
2. набліжэння каго-, чаго-н., напр. падысці, пад’ехаць;
3. дабаўлення, напр. падліць, падсыпаць;
4. паўтарэння якога-н. дзеяння ўслед за іншым, суправаджэння аднаго дзеяння другім, напр. падтакваць, падбрэхваць;
5. праяўлення дзеяння ў слабым ці непрыметным, скрытым выглядзе, напр. падгледзець, падпільнаваць.

ІІ. Утварае назоўнікі і прыметнікі:

1. прыметнікі са знач. ніжняй часткі чаго-н., знаходжання ніжэй за што-н., напр. падводны, падстраўнікавы;
2. назоўнікі са знач. часткі больш буйнога адзінства, напр. пададдзел, падатрад, падклас;
3. прыметнікі са знач. чаго-н., што знаходзіцца ў чыім-н. распараджэнні, напр. падначалены, падсудны;
4. назоўнікі і прыметнікі са знач. чаго-н., што знаходзіцца паблізу ад чаго-н., напр. падтропікі, падтрапічны;
5. назоўнікі са знач. звання, ніжэйшага за іншае, пасада памочніка, напр. падпалкоўнік, падшкіпер.