перасушы́ць, ‑сушу, ‑сушыш, ‑сушыць; зак., што.
1. Прасушыць зноў, яшчэ раз. Відаць, непрыбраныя рады сена трэба падвярнуць, перасушыць. Кандрусевіч.
2. Зрабіць вельмі сухім. Перасушыць тытунь. Перасушыць бялізну.
3. Высушыць усё, многае. Перасушыць коўдры, падушкі. □ Ледзь-ледзь мы .. перасушылі [фасолю] і ссыпалі ў мяшкі. Але высушылі, відаць, не вельмі суха, бо суп патыхае прэлым. Сяркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перачаса́ць 1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак.
1. што. Расчасаць для прыгатавання пражы ўсё, многае. Перачасаць увесь лён.
2. што. Расчасаць пачэсанае яшчэ раз. Перачасаць кудзелю.
3. каго-што. Прычасаць нанава, іначай. Перачасаць валасы.
перачаса́ць 2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак., што.
1. Абчасаць, пачасаць усё, многае. Перачасаць усё бярвенне склюдам.
2. Абчасаць нанава, іначай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прарэ́злівы, ‑ая, ‑ае.
1. Які моцна, рэзка дзейнічае на органы пачуццяў. Дзесьці ў глыбіні парку зайграў джаз. Дзікія, прарэзлівыя гукі рвануліся ўвысь, закружыліся над кронамі дрэў. Шашкоў. Цішыню ночы раз-пораз разрывалі прарэзлівыя свісткі паравозаў. М. Ткачоў.
2. Пільны, пранізлівы (пра вочы, позірк). Стоячы на адным месцы, [пані] акінула Сцёпку прарэзлівым бліскучым позіркам. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрут,
У выразе: на скрут (злом) галавы — не думаючы, безразважна, неабачліва. [Куксёнак:] — Іншы раз цвярозы чалавек нізавошта не пойдзе на рызыку, а выпіўшы, ён табе на скрут галавы пойдзе. Сабаленка. Кінуцца вось так у кусты на скрут галавы і бегчы, .. куды глядзяць вочы, абы .. не ісці да таго невядомага і страшнага Шылахвоста. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасава́ць I несов., спорт. пасова́ть;
п. на край — пасова́ть на край
пасава́ць II несов., карт., перен. пасова́ть;
трэ́ці раз пасу́ю — тре́тий раз пасу́ю;
не́льга п. пе́рад ця́жкасцямі — нельзя́ пасова́ть пе́ред тру́дностями
пасава́ць III несов., разг. (быть подходящим) идти́; подходи́ть, подоба́ть, соотве́тствовать;
зялёнае не пасу́е да блакі́тнага — зелёное не идёт (не подхо́дит) к голубо́му;
у го́сці не пасу́е хадзі́ць по́зна — в го́сти не подоба́ет ходи́ть по́здно;
ці́хі го́лас не ~ва́ў да яго́ мо́цнай фігу́ры — ти́хий го́лос не соотве́тствовал его́ кре́пкой фигу́ре
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Пярво́сцінка, пярву́сцепка ’карова першага ацёлу’ (маг., віц., ЛА, 1), пярву́шчанка ’тс’ (гом., ЛА, 1, Бар. сл.), пярву́стка ’тс’ (клім., ЛА, 1), пярву́сцінак ’тс’ (Мат. Гом.), пярэсцінка ’тс’ (тамсама), пярсцёнка, пярвёсянка ’тс’ (Шатал.); рус. пёрвёстинка ’тс’, макед. първостинка ’авечка, якая акацілася першы раз’, ’першароднае дзіця’, пьрвостин ’першае дзіця’. Паводле Трубачова (Проспект, 75–76), да праслав. *pervest(b)nьjь < *pervestь ’першасць’, параўн. укр. первісний ’першапачатковы’, рус. пёр- востный ’тс’ і пад. Гл. таксама пёрвісінка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сухаду́шына ’ўдар кулаком у хрыбет, моцны ўдар’ (Нас., Бяльк.), ’сухотнік’ (Нас.). Хутчэй за ўсё, утворана на базе прыметніка сухаду́шны ’слабасільны’ (Нас.), што да сухі́ ’слабы, хілы; пусты’, параўн. слабаду́шны, маладу́шны, рус. тщеду́шный ’слабасільны’ і пад., другая частка звязана з дух (гл.), параўн. слабы́ ду́хам ’няўстойлівы, падатлівы’. Значэнне ’ўдар’, відаць, на аснове ду́хам ’мігам, хутка’, адны́м ду́хам (ды́хам) ’раптам, за адзін раз’ (ТСБМ), гл. таксама дыхаць; да семантыкі параўн. польск. suche razy ’біццё без крыві’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
алімпія́да
(гр. Olympias, -ados)
1) міжнародныя спартыўныя спаборніцтвы, якія праводзяцца раз у чатыры гады па ўзору старажытнагрэчаскіх алімпійскіх гульняў;
2) каманднае першынство свету па шахматах ці міжнародных шашках;
3) назва аглядаў, конкурсаў мастацкай самадзейнасці, народнай творчасці ў СССР у 1920 — 1940-я г.;
4) спаборніцтвы навучэнцаў у вызначаных галінах ведаў (напр. а. па матэматыцы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гу́нька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Зрэбная посцілка, пакрывала. Паўліку не страшна было легчы нават на водшыбе, але ён разаслаў гуньку побач з дзедам, накрыўся кажушком і нават прыкрыў свой твар. Сташэўскі. Маці накрыла гунькаю каня, бо было горача, а мух і аваднёў ён баяўся.. — іншы раз аж лажыўся ў аглоблях. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
боль, ‑ю, м.
Адчуванне фізічнай або маральнай пакуты. Гэтае яго [Іванава] недаўменне абарваў ашалелы ўдар у грудзі, нясцерпны боль пранізаў горла, коратка бліснула хмарнае неба, і ўсё назаўжды знямела... Быкаў. Я спачываў не раз у іх цішы, А сум і боль не гаслі ў душы: Палезлі ў бітве мінскія сады, Як адшукаць любімых дрэў сляды? Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)