Разм. Тое, што і шанс. Франтавое чуццё, праверанае ў многіх начных баях, падказвала — трэба паспрабаваць пайсці на рызыку! Нават такіх шанцаў заўтра не будзе.Мележ.— Старому хочацца ўхапіць свой апошні шанц, знайсці нешта незвычайнае перад вяртаннем, — не сунімаўся Ронг Гай.Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Mendacem memorem esse oportet (Quintilianus)
Ілгуну трэба мець добрую памяць.
Лжецу надо иметь хорошую память.
бел. Ілжываму добрая памяць патрэбна.
рус. Лживому надо памятну быть. Ври, да помни! Лгун дол жен обладать хорошей памятью. Лжецам нужна хорошая память.
фр. Il faut qu’un menteur ait bonne mémoire (Надо, чтобы y лжеца была хорошая память).
англ. Liars need long memories (Лжецам нужна хорошая память).
нем. Ein Lügner muß ein gutes Gedächtnis haben (Лжец должен иметь хорошую память).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
паспрабава́ць
1. (зрабіцьспробу) probíeren vt, versúchen vt (тс zu + inf);
2. (пакаштаваць) kósten vt, probíeren vt;
3.перан (зведацьужыцці) erlében vt;
ён шмат што паспрабава́ў на сваі́м вяку́ er hat in séinem Lében víel(es) erlébt;
трэ́ба было́ б паспрабава́! das müsste man probíeren!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
уме́ць können* vt; verstéhen* vt;
уме́ць спява́ць síngen können*;
уме́ць малява́ць málen können*, zu málen verstéhen*;
ён уме́е працава́ць самасто́йна er verstéht [ist im Stánde] sélb(st)ständig zu árbeiten;
зраблю́, як уме́ю ich werde es tun, so gut ich kann;
◊ гэ́та трэ́ба уме́ць!разм das will gekónnt sein!
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сюды́-туды́прысл
1. (у той і другі бок) hin und her;
2. (у некаторыя месцы) híerhin und dórthin;
мне трэ́ба яшчэ́ сюды́-туды́ схадзі́ць ich hábe noch éinen Gang vor;
3. (ніштавата, дапушчальна) léidlich, passábel;
днём яшчэ́ сюды́-туды́ am Táge ist es noch erträglich …
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Арбі́тр, ст.-бел.арбитеръ (Гарб.), ст.-укр.арбитеръ з XVII ст., ст.-польск.arbiter з XVI ст. Рус.арбитр (з Пятроўскай эпохі) з франц.arbitre < лац. (Шанскі, 1, А, 135). Старабеларускае з лац.arbiter, магчыма, праз польскую мову. Калі сучаснае слова не лічыць працягам ст.-бел. (параўн. спартыўнае словаўжыванне), арбітртрэба тлумачыць як новае запазычанне з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 80).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Астры́жань ’стрыжань’ (Нас.). А‑ мае пратэтычны характар перад спалучэннем зычных у стрыжань (гл.). Адсюль і астрыжо́нак ’асяродак у хвоі, нарыве’ (Янк. Мат., Сцяшк., Др.-Падб.); для націску трэба ўлічыць стрыжэ́нь галоўны корань дрэва’ (Сцяшк.). Параўн. зафіксаванае Насовічам астры́жанак ’стрыжань дрэва, які застаецца пасля ашчыпання лучыны’ (остриженокъ) ці ’маладое сукаватае дрэва ці бервяно’ (астриженокъ). Магчыма, аднак, і іншае паясненне некаторых значэнняў слова астрыжанак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дрыль ’дрыль’ (БРС, Сл. паўн.-зах.), ’лобзік’ (Шат.). Рус.дрель (старое таксама дриль). Фасмер (1, 537) прымае запазычанне з гал.drilboor або ням.Drillbohrer ’тс’. Шанскі (1, Д, Е, Ж, 190) мяркуе, што трэба дапусціць пры запазычанні польск. пасрэдніцтва (польск.dryl, drel). Дадатковым аргументам тут, паводле Шанскага, можа быць напісанне ў Даля дриль, дрыль (апошняе можа ўказваць на польск.dryl).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заваруха ’сумятня’. Рус.дыял.завару́ха ’гатунак кашы; цеста; закваска’; літар. ’сумятня’. Пашыранае ў рус. дыялектах значэнне ’гатунак кашы’ першаснае, ’сумятня’ пераноснае (параўн. заварыць кашу). Паколькі ў бел. фіксуецца другаснае значэнне, магчыма, што слова запазычана з рус. Пры замацаванні гэтага значэння трэба ўлічваць і перан. завіруха ’сумятня’, адзначанае ўжо Насовічам, якое магло кантамінавацца з заваруха. Заваруха ўтворана з суфіксам ‑уха ад дзеяслова завары́ць (завари́ть).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́рчыцца ’сціскацца ўсім целам’ (ТСБМ, Шат., З нар. сл.). Укр.корчитися, рус.корчиться ’тс’, ст.-слав.кърчити, серб.-харв.кр̏чити се, славен.kŕčiti se ’тс’, польск.kurczyć się, чэш.krčiti sě, славац.kŕčiť ’тс’. У польскай мове r > ur, таму трэба думаць, што бел.курчыцца ўзнікла пад уплывам польск.kurczyć się. Індаеўрапейскіх і балтыйскіх паралелей няма (гл. Слаўскі, 3, 396–397).