эўфемі́ зм
(гр. euphemismos, ад eu = добра + phemi = гавару)
слова або выраз, якім замяняюць непажаданы, грубы або непрыстойны выраз.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
erz=, Erz=
прыстаўка прыметнікаў і назоўнікаў , якая ўзмацняе значэнне слова : É rzfeind закля́ ты во́ раг
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ну ², часц.
1. пыт. ўжыв. з папярэднім «ды». Выражае здзіўленне сказаным, па знач. адпавядае словам «няўжо», «ці праўда?»
Чуў, што сусед жэніцца? — Ды ну?
2. узмацн. слова .
Дзяўчына, ну, як лялька!
3. сцвярдж. разм. ).
Ці праўда, што ты цяпер камерцыйны дырэктар? — Ну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
параўна́ нне , -я, мн. н.
1. гл.
2. Слова або выраз, які змяшчае прыпадабненне аднаго прадмета да другога.
Народная творчасць багата параўнаннямі.
◊
У параўнанні з кім-чым — ужыв. ў знач. прыназ. : параўнальна, калі параўнаць.
Сёлета ўраджай вышэйшы ў параўнанні з мінулым годам.
Ён больш дасведчаны ў гэтай справе ў параўнанні з іншымі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наадваро́ т , прысл.
1. У адваротным напрамку.
Прачытаць слова н.
2. Зусім інакш, не так, як трэба.
Зрабіць усё н.
3. у знач. пабочн. сл. У процілегласць таму, што сказана.
Аб’ём будаўніцтва не стаў меншым, а, н., узрос.
4. у знач. супраціўнай часц. Зусім не.
Я вам не перашкоджу? — Н., я вельмі рады бачыць вас.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́ менначасц.
1. Падкрэслівае які-н. член сказа, азначае: якраз.
І. ў яго лабараторыі атрымалі першыя станоўчыя вынікі.
2. Ужыв. пры далучэнні сказа або асобных членаў сказа, якія растлумачваюць, удакладняюць выказаную думку.
Прыйшлі ўсе, а і.: сябры, сваякі, вучні.
3. Ужыв. як сцвярджальнае слова са знач. : так, сапраўды так.
Вось і. — ехаць трэба па цаліку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чаму́ ¹, прысл.
1. пыт.
Ч. ты спазніўся?
2. адноснае . Ужыв. ў якасці злучальнага слова ў дапаўняльных сказах і адпавядае словам: па якой прычыне.
Маці даведалася, ч. сын спазніўся.
3. у знач. злуч. Далучае сказы са знач. выніку і адпавядае словам: таму, у выніку гэтага.
Бацька захварэў.
Вось ч. не паехаў у горад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адступі́ цца сов.
1. отступи́ ть, отойти́ ; (в сторону — ещё ) посторони́ ться;
ён ~пі́ ўся да дзвярэ́ й — он отступи́ л (отошёл) к две́ ри;
ён ~пі́ ўся, бо ішла́ машы́ на — он посторони́ лся, так как шла маши́ на;
2. перен. и́ ться;
а. ад свайго́ сло́ ва — отступи́ ться от своего́ сло́ ва ;
3. (ад каго ) отступи́ ться, оста́ вить (кого )
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прамы́ в разн. знач. о́ й;
п. ву́ гал — геом. о́ й у́ гол;
п. каўне́ р — прямо́ й воротни́ к;
п. ваго́ н — прямо́ й ваго́ н;
~мо́ е папада́ нне — прямо́ е попада́ ние;
~мо́ е вы́ барчае пра́ ва — прямо́ е избира́ тельное пра́ во;
~мо́ е дапаўне́ нне — грам. о́ е дополне́ ние;
○ ~ма́ я кі́ шка анат. а́ я кишка́ ;
◊ у ~мы́ м сэ́ нсе сло́ ва о́ м смы́ сле сло́ ва
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ніза́ ць , ніжу, ніжаш, ніжа; незак. , што .
1. Набіраць, насаджваць падрад на нітку, дрот і пад. Нізаць сушаныя грыбы. □ Дзядзька пакінуў нізаць тытунь, глянуў у акно. С. Александровіч .
2. перан. Лёгка падбіраць, спалучаць адно з другім (пра словы, рыфмы і пад.). Ніжа без перадыху Сцяшынская слова на слова . Б. Стральцоў .
3. перан. Пранізваць, працінаць наскрозь. Яшчэ да таго як сяло апаноўваў шумны лівень, неба над прыціхлымі хатамі і агародамі нізалі стрэлы маланак. Мележ .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)