дроб², -у, мн. -ы, -аў, м.
Лік, прадстаўлены ў выглядзе частак адзінкі.
○
Бясконцы дзесятковы дроб — дроб, у запісе якога пасля коскі знаходзіцца бясконцая колькасць лічбаў.
Правільны дроб — дроб, у якім лічнік меншы за назоўнік.
Няправільны дроб — дроб, у якім лічнік большы за назоўнік.
Дзесятковы дроб — дроб, назоўнік якога з’яўляецца цэлай ступенню ліку дзесяць.
|| прым. дро́бавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
валасо́к, -ска́, мн. -скі́, -ско́ў, м.
1. гл. волас.
2. Тонкая металічная ніць, спружына, дроцік у якім-н. механізме.
3. Тое, што і варсінка (у 2 знач.; спец.).
◊
На валаску (вісець) (разм.) — знаходзіцца ў вельмі ненадзейным, небяспечным становішчы.
Жыццё хворага на валаску.
На валасок (валаску) ад чаго — вельмі блізка (ад якога-н. няшчасця).
Быць на валасок ад смерці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
культу́рны, -ая, -ае.
1. гл. культура.
2. Які знаходзіцца на высокім узроўні культуры.
Культурнае грамадства.
Культурная гаспадарка.
3. Які звязаны з пашырэннем культуры, асветы.
Весці культурную работу.
4. Вырашчаны чалавекам, не дзікарослы.
Культурныя расліны.
○
Культурны слой зямлі — слой зямлі, які ўтвараецца з арганічных і іншых рэшткаў на месцах пасяленняў чалавека.
|| наз. культу́рнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раўнава́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.
1. Стан спакою, у якім знаходзіцца цела пад уздзеяннем роўных, процілегла накіраваных сіл.
Устойлівая р.
2. Устойлівае становішча, устойлівасць.
Страціць раўнавагу.
3. перан. Устойлівыя суадносіны паміж чым-н.
Экалагічная р.
4. перан. Стан спакою, ураўнаважанасці, нармальны стан духоўнага і маральнага жыцця.
Вывесці з раўнавагі.
|| прым. раўнава́жны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зале́жны, -ая, -ае.
1. Які знаходзіцца ў залежнасці.
З. чалавек.
Залежныя краіны.
2. Абумоўлены чым-н., які ўтрымлівае ў сабе залежнасць (у 2 знач.).
Залежнае становішча.
3. Які выражае залежнасць (у 3 знач.; спец.).
Залежнае слова.
4. У граматыцы: які мае адносіны да форм дзеяслова, якія абазначаюць, што суб’ект падвяргаецца дзеянню з боку аб’екта.
З. стан.
Дзеепрыметнік залежнага стану.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ценявы́, -а́я, -о́е.
1. гл. цень.
2. Які знаходзіцца ў цяні, слаба асветлены.
Ц. бок вуліцы.
3. перан. Адмоўны, непажаданы.
Ц. бок справы.
○ Ценявая эканоміка — эканамічная нелегальная дзейнасць, якая скрываецца ад грамадства і дзяржавы, не падпарадкоўваецца дзяржаўнаму кантролю і ўліку.
Ценявы кабінет — група ўплывовых палітыкаў, якія маюць сваю праграму дзейнасці і прэтэндуюць у выпадку перамогі на стварэнне новага ўрада.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ядо́к, едака́, мн. едакі́ і едако́ў, м.
1. Той, хто есць, мае патрэбу ў харчаванні, або (звычайна з азначэннем) пра чалавека, які выяўляе пэўныя адносіны да яды.
Які я., такі і работнік (з нар.).
2. Той, хто харчуецца дзе-н. або знаходзіцца дзе-н. на харчовым забеспячэнні.
Размеркаваць па едаках.
|| прым. ядо́цкі, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надво́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца над вадою, вышэй паверхні вады; проціл. надводны. Надводная частка карабля.
2. Які плавае па вадзе. Надводны флот. // Які мае адносіны да плавання па паверхні вады (пра падводныя лодкі). Надводная скорасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прывакза́льны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца каля вакзала. Прывакзальная плошча. □ Да прыходу цягніка было яшчэ з паўгадзіны, і дзяўчаты сядзелі ў прывакзальным скверыку. Васілевіч. На месцы колішніх прывакзальных драўляных дамкоў і хат быў заліты асфальтам пляц. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ахмяле́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які знаходзіцца ў стане ахмялення.
2. перан. Пра чалавека, які да самазабыцця захоплены, узрушаны чым‑н. Лёня ўжо быў ахмялелы ад першае любоўнай чаркі, якая п’ецца яшчэ да першага пацалунка. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)