1.(вереница)чарада́, -ды́ж.; гуж, род. гу́жа м.; (о птицах) ключ, род. ключа́м.;
2.(порядок) уст. пара́дак, -дку м.;
3.(время) уст. пара́, род. пары́ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пажыві́цца, ‑жыўлюся, ‑жывішся, ‑жывіцца; зак.
Разм.
1. Знайсці для сябе якую‑н. ежу, пажыву. Чарада кур, згледзеўшы гаспадыню і спадзеючыся пажывіцца, кінулася да яе з усіх канцоў двара.Колас.Ніхто не арэ стэп, і.. [крумкачам] няма дзе пажывіцца, як раней, ходзячы па барознах за аратым.Няхай.
2. Узяць для сябе што‑н. чужое; атрымаць якую‑н. карысць з чужога. Абмацаўшы чужыя торбы і нічога ў іх не знайшоўшы, чым бы можна было пажывіцца, Суконка зусім засумаваў.Паслядовіч.Калгаснікі пяці вёсак Загальскага сельсавета не далі ворагу пажывіцца грамадскай маёмасцю.Залескі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАЛЕРЭ́Я
(франц. galerie ад італьян. galleria),
1) доўгае крытае памяшканне, у якім вонкавую падоўжную сцяну замяняе каланада, часам з аркадай ці балюстрадай; доўгі балкон. У еўрап. архітэктуры галерэя шырока выкарыстоўвалася ў палацавых і грамадскіх будынках стыляў рэнесансу, барока, класіцызму (замак на Вавелі ў Кракаве). На Беларусі вядомы з 16 ст. ў ратушах, палацах, замках (г.п. Мір Карэліцкага р-на), гандл. радах і інш. 2) Доўгае памяшканне з суцэльным радам вял. вокнаў на адным з падоўжных бакоў будынка (Люстраная галерэя Каралеўскага палаца ў Версалі). На Беларусі былі ў 16—17 ст. у манастырах, кляштарах (Гродзенскія лямусы), школьных будынках; сустракаюцца ў сучаснай архітэктуры (т.зв. дамы галерэйнага тыпу).
3) Верхні ярус глядзельнай залы тэатра (галёрка, раёк).
4) Назва шэрагу маст. музеяў (нац. галерэя, карцінная галерэя).
5) У пераносным сэнсе — шэраг, чарада (галерэя вобразаў, тыпаў).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
range1[reɪndʒ]n.
1. (of) шэ́раг; ланцу́г, чарада́; се́рыя;
a range of mountains го́рны ланцу́г;
the whole range of events уве́сь ход падзе́й
2. дыяпазо́н
3. сфе́ра, зо́на;
a range of influence сфе́ра ўплы́ву
4. дасяга́льнасць, да́льнасць дзе́яння
5. паліго́н
♦
in/within range (of smth.) у ме́жах (чаго́-н.);
out of range недасяга́льна, недася́жна
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
troop
[tru:p]1.
n.
1) гру́па f., гурт -у m.
2) чарада́f., ста́так -ку m., гурт (сво́йскай або́ дзі́кай жывёлы)
3) эскадро́н -у m. (у во́йску)
4) зьвяз ска́ўтаў
2.
v.i.
1) зьбіра́цца гу́ртам, гуртава́цца
2) валі́ць (нато́ўпам)
•
- troops
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сваво́льнік, ‑а, м.
1. Той, хто сваволіць; гарэза, дуронік. Варта.. [Даты] было выскачыць са школы, як за ёй са свістам гналася чарада свавольнікаў.Ракітны.— Ой, даскачашся, свавольнік, — Алена Антонаўка ківае.. пальцам.Жычка.
2. Свавольны чалавек; упарты, неслух. — Што ты робіш з мамаю, свавольнік! — ужо з ласкавай грозьбай гаварыла яна, і ў голасе чутны былі слёзы.. — Цябе ж траха машына не пераехала.Скрыган.
3. Несур’ёзны, легкадумны чалавек. [Гарошка:] — Не хапала, бачыце, яму [Рыгору Маркавічу], свавольніку, дзяўчат у сваім сяле, закахаўся ў беразаўчанку.Краўчанка./уперан.ужыв.Эх, свавольнік палявы [вецер], Здзёр панаму з галавы!Калачынскі.Страшэнны штукар і свавольнік гэты Нёман.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Schar
I
f -, -en
1) нато́ўп, гурт
in héllen ~en herbéiströmen — сцяка́цца нато́ўпам; валі́ць ва́лам
2) чарада́ (птушак)
3) атра́д, аддзяле́нне (у войсках СС фашыся́кай Германіі)
II
n -s, -e ляме́ш (плуга)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
loft
[lɔft]1.
n.
1) падстрэ́шша n.; гара́f., гары́шча n. (у до́ме); манса́рда f.
2) вы́шкі pl. (у гумне́, хляве́)
3) ве́рхні паве́рх (скла́ду фа́брыкі)
4) хо́ры (у царкве́)
5) галубя́тнік -а m.; чарада́ галубо́ў
2.
v.t.
падбі́ць угару́(мяч)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Па́ства ’пасьба’ (ТСБМ, Грыг.; Нік. Очерки; рас., докш., Сл. ПЗБ), ’выпас кароў’, ’плата пастуху’ (Мат. Гом.), ’паша’ (в.-дзв., Шатал.). Укр.па́ства ’пасьба’, рус.пск., цвяр., паства́ ’пара года, калі можна пасвіць скаціну’, ст.-рус.паства ’чарада’, ’паша’, польск., ст.-польск.pastwa ’паша, корм’, ’пасьба’, н.-, в.-луж.pastwa ’выган, луг’, чэш.pastva ’пасьба скаціны’, славац.pastva ’тс’, ’паша’, славен.pȃstva ’выган’, серб.-харв. устар. паства, макед.паства, балг.паство. Прасл.pastva, утворанае ад дзеяслова pasti > па́сці (гл.) пры дапамозе суфікса ‑tva (Брукнер, 398), як modlitva. Сюды ж па́ства ’парафіяне, веруючыя якой-н. царквы’ (ТСБМ), якое праз ц.-слав. са ст.-слав.паства ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перавя́ць, смал.перевя́ть ’парваць, перацерці (пра вяроўку, ліну)’ (Этимология–1981, 72). Да пера- (гл.) і вять ’рваць, церці’, якое да прасл.*vęti < і.-е.u̯en‑ ’біць, раніць’, гоц.wunds ’раніць’, англ.wen (< прагерм.*wanja), кімр.ym‑wan ’біцца, змагацца’, карнуэлск.gwane ’праколванне’, англ.-сакс.Wenn ’пухліна’, ’гуз ад удару’ і інш. < і.-е.*u̯a‑/*u̯o‑/*u̯ə‑, параўн. лат.vâts ’рана’, літ.votìs ’адкрытая скула, нарыў’. З гэтым дзеясловам са значэннем ’рваць, церці’, рус.валаг.вя́ха ’куча, бярэмя, ноша’, а таксама ’ўдар, аплявуха, грымак, кухталь’ (семантыка ’біць’) звязваецца бел.полац.вяхотка2 (гл.) ’чарада, куча’, якое ў ЭСБМ (2, 336) падаецца з паметай “няясна” (Гарачава, Этимология–1981, 72–74).