1. Спусціцца, звесіцца нізка над чым-н., на што-н.
Валасы навіслі на вочы.
Над ракой нізка навіслі вербы.
2. Распасцерціся, апусціцца, размясціцца нізка над чым-н.
Туман навіс над ракой.
Ноч навісла над горадам.
3.перан., над кім-чым. Узнікшы, з’явіўшыся, пачаць пагражаць каму-, чаму-н.
Над краінай навісла небяспека.
|| незак.навіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Nébelwand
f -, -wände
1) вайск. вертыка́льная дымава́я засло́на
2) перан.тума́н, няя́снасць, дымава́я засло́на
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
імга́, ‑і, ДМ імзе, ж.
Абл. Імгла. Дробны дожджык церушыцца аднекуль зверху. Дождж не дождж, а так нейкая дажджлівая імга.Лынькоў.А туман, імга пустая Цяжка звісла над сялом.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радзе́ць (быць менш густым – пра валасыі г. д) sich líchten, dünner wérden; séltener wérden; an Zahl ábnehmen*; sich verzíehen* (пра туман)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ма́рыва ’трымцячы слой цёплага паветра каля паверхні зямлі ў гарачае надвор’е, смуга’ (ТСБМ). Укр.ма́рево, рус.мар, арханг.ма́рево, маск.мара́ ’тс’, арханг., перм.ма́ра ’туман на моры’; перм.марева ’туман, шкодны для збажыны, садавіны’, уладз. ’гарачы, сонечны дзень’. Усх.-слав. утварэнне з суф. ‑ivo/‑evo ад дзеяслова mariti. Параўн. таксама в.-луж.womara ’напаўсон, непрытомнасць’, серб.-харв.о̏‑мара ’духоцце, духата’, балг.мараня́ ’марыва’. Да прасл.marъ або marь, якія з’яўляюцца роднаснымі да ст.-інд.marīciṣ, marīcī ’прамень’, marīcīkā ’міраж’, ст.-грэч.άμαρύσσω ’ззяю’, ἀμαρυγή ’бляск’, μαῖρα < ’Сірыус’ (Бернекер, 2, 21; Фасмер, 2, 571; Скок, 2, 407, БЕР, 3, 662–663).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мігаце́ць1 ’паказвацца на кароткі час і знікаць з поля зроку’, ’свяціць няроўным бляскам’ (ТСБМ, Яруш., Шат., Растарг.), ’ярка блішчэць’ (Шат.), ’пералівацца колерамі’ (КЭС, лаг.), мігце́ць ’тс’, ’ледзь свяціць’ (ТСБМ, Яруш.). Да прасл.migъtěti ’бліскацець, міргаць’ (Мяркулава, Этимология–1973, 58–59), і.-е. аснова *meig‑, якая ў балт. групе моў лае значэнні ’спаць’ (гл. міг) і ’туман’ (літ.miglà, лат.migla), як і ў ст.-грэч. (ὀμίχλη), алб. (mjegull), ст.-інд. (mēgha), авест. (māeɣa) мовах (Скок, 2, 420).
Мігаце́ць2 ’імжыць’ (рэч., Нар. сл.). Семантычны балтызм. Параўн. літ.miglà, лат.migla ’туман’, літ.miglóti(s) ’засцілацца туманам’. Да мігаце́ць1, міг (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́сісць ’нешта дрэннае’ ў праклёне: Есьце, шоб вас паела росісць! (ТС). Да рось ’імгла, туман’ (гл.). Вакалізм суфікса *‑ostь пад уплывам украінскай мовы, параўн. укр.лютість, чемність, гл. таксама Карскі, 1, 160 (пра ‑ісць у гаворках). Гл. раса4.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
смуга́ж Dunst m -es, Nébelschleier m -s, Nébeldunst m (туман);
маро́зная смуга́Éisnebel m -s, Fróstnebel m;
аху́таны смуго́й néb(e)lig
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
курэ́цца, ‑эецца; незак.
Разм. Тое, што і курыцца (у 1–3 знач.). Туман прынёс аднекуль гарэлае: недзе блізка курэўся пасля пастухоў на вогнішчы корч.Пташнікаў.На вуліцах каля хат снег курэўся, як дым.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)