серадня́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. гіст. Селянін-аднаасобнік, які меў зямельны ўчастак, апрацоўваў яго ўласнымі сіламі без наёмнай працы і па сваім маёмасным становішчы знаходзіўся паміж бедняком і кулаком.
2. Чалавек сярэдніх здольнасцей, які нічым асаблівым не вылучаецца.
|| ж. серадня́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).
|| прым. серадня́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аднадво́рац, ‑рца, м.
Гіст. Дзяржаўны селянін асобай групы, якая ўтварылася ў Расіі з патомкаў «служылых людзей», паселеных царскім урадам у 16–18 ст. каля паўднёвай і ўсходняй граніц для іх аховы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даўны́м-даўно́, прысл.
Разм. Вельмі даўно. Даўным-даўно, яшчэ пры панах, на беразе Зялёнага возера стаяў прыгожы маёнтак. Ваданосаў. Некалі, даўным-даўно, жыў у адной вёсцы працавіты селянін Саўка. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лясі́на, ‑ы, ж.
Разм. Адно дрэва. Селянін добра ведае і характар і прыдатнасць у гаспадарцы кожнай лясіны. Навуменка. // зб. Ссечаныя дрэвы як лесаматэрыял. Сплаў лясіны карабельнай Пачыналі на рацэ. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ата́рыца Участак зямлі, якую селянін засяваў для сябе па дамоўленасці з панам (Нас.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ба́ўэр, ‑а, м.
Нямецкі селянін-землеўласнік. Пракрадваючыся ў нямецкія вёскі і фальваркі баўэраў, яны [уцекачы] здабывалі што-кольвечы з ежы. Быкаў. Пакуль Чырвоная Армія вызваліла Усходнюю Прусію, Дзяніс парабкаваў у нямецкага баўэра. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мужы́к м
1. уст (селянін) Báuer m -n і -s, -n;
2. разм (муж) Mann m -(e)s, Männer
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
аднаакто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.
Разм. П’еса, якая складаецца з аднаго акта. Пасля аднаактоўкі аб’явілі: — Цяпер выступіць селянін з-пад Глуска, які прыйшоў да нас у семінарыю. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ізго́й, -я, мн. -і, -яў, м.
1. Старажытнарускі сацыяльны тэрмін, якім абазначалі чалавека, што страціў сувязь са сваёй сацыяльнай групай, напр., прыгонны селянін, які выкупіўся на волю, купец, які збяднеў, згалеў.
2. перан. Чалавек, якога ігнаруюць або праследуюць, які страціў сваё становішча ў грамадстве, адшчапенец.
Праз сваю фанабэрыстасць хлопец хутка зрабіўся сапраўдным ізгоем сярод моладзі.
|| прым. ізго́йскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пато́ргаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Таргануць некалькі разоў. Паторгаў [Сяргей] за дзверы — яны былі зашчэплены, нясмела пастукаў. М. Стральцоў. Селянін паторгаў лейцамі, адкормлены буланы конь важна патрухаў. Новікаў. Нехта заварушыўся, паторгаў нагамі і сціх. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)