Со́пкі ‘разварысты, рассыпісты’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Шат., Касп., Бяльк., Барад., Жыв. сл.), ‘даўкі (пра сыпкую, сухую ежу)’ (Ласт.), ‘несакавіты (пра ягады)’, ‘мяккі (пра снег)’ (Сл. ПЗБ). Укр.палес.со́пкий ‘тс’; усе да *съпъкъ; іншая ступень чаргавання кораня ў сыпаць (гл.). Параўн. стараж.-рус.съпъ ‘насып, узгорак, гара’, сопка, а таксама рассыпісты ‘сыпкі, разварысты’; гл. ЕСУМ, 5, 355.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВАЛ
(ваен.),
насып (земляны, з камянёў, са снегу, палітага вадой, часта з ровам спераду), які служыў перашкодай для тых, хто атакаваў, і адначасова баявой пазіцыяй і ўкрыццём для тых, хто абараняўся. Валам называюць таксама сістэму ўмацаваных палос і пазіцый тыпу рымскіх валоў (Адрыянаў вал), «Атлантычнага вала», «Усходняга вала». Як элемент крэпасці валы выкарыстоўваліся ў спалучэнні з крапаснымі сценамі або замест іх. Звычайна мелі брустверы і валгангі (пляцоўкі з уступамі).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
магі́ла, -ы, мн. -ы, -гі́л, ж.
1. Яма для пахавання памерлых, а таксама насып на месцы пахавання.
Засыпаць магілу.
2.у знач.вык. Аб чым-н. вельмі небяспечным: смерць (разм.).
За здраду — м.
3.перан., у знач.вык. Будзе захавана ў тайне.
Ведаць аднаму і — м.
◊
Адной нагой у магіле (стаяць) — быць блізкім да смерці.
Глядзець у магілу — дажываць свой век, быць блізкім да смерці.
Загнаць (увагнаць, звесці) у магілу — давесці да смерці.
|| памянш.магі́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (да 1 знач.).
|| прым.магі́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
М. камень.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
капе́цм
1. (кучаагародніны, пакрытаясаломайіпрысыпанаязямлёй) Míete f -, -n;
2. (насып) Grénzpfahl m -s, -pfähle;
3.разм (згуба, гібель) Énde n -s, -n, Tod m -es
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
парапе́т, ‑а, М ‑пеце, м.
1. Невысокая сцяна, агароджа ўздоўж моста, набярэжнай і пад. Першы мост цераз Марачанку — праз два кварталы. Гнілы ўжо, учарнелы. Андрэй прыпыніўся на ім, за парапет зірнуў.Лобан.І, як вокам кінуць, утульны пясчаны бераг ад гранітнага парапета прыбярэжнай вуліцы да самага пеністага прыбою быў запознены людзьмі.Лынькоў.
2.Уст. Вал, насып у цытадэлях, крэпасцях для аховы ад ворага.
[Іт. parapetto.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
капе́ц, ‑пца, м.
1. Куча агародніны, накрытая ад марозу саломай і прысыпаная зверху зямлёй. Капец буракоў. □ Засыпаюць бульбу ў капцы таксама хлопцы. Выкопваюць доўгую прамавугольную яму, засцілаюць дол, берагі саломай і воз за возам насыпаюць высокі конус, які затым зноў накрываецца саломай і, засыпаецца зямлёй.Навуменка.Гаспадар сёння абладзіў капец бульбы, абгледзеў яго так, каб ніводная бульбіна не прапала.Сабаленка.
2.Насып са слупам як межавы знак. З капца тырчаў новы дубовы слупок, на абчасаным баку яго быў выпалены дзяржаўны герб.Галавач.Але праведзена граніца, На ёй пастаўлены капец, Парог паложаны — канец!Колас.
3.Разм.Насып, курган, звычайна надмагільны. Над гэтым салдацкім капцом дарагім Прашу аднагодкаў: праверце, Ці не зараслі дзе да родных магіл Сцяжыны — у полі і ў сэрцы!Гілевіч.
4.звычайнамн. (капцы́, ‑оў). Разм. Смерць, пагібель, канец. Доўга хварэў пан. Усе думалі, што капцы ўжо яму.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́рбаНасып зямлі; невялікі пагорак; сумёт снегу; пясчаная дзюна (Ваўк.Сцяшк., Я. Брыль. Птушкі і гнёзды, 1964, 19).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
barrow
I[ˈbæroʊ]
n.
1) та́чка f.
2) насі́лкі pl. only, но́шы pl. only.
3) Brit. та́чка на двух ко́лах
II[ˈbæroʊ]
n.
курга́н -а́m., магі́льны на́сып, капе́ц -ца́m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
озНасып (у Себежы) з хвалепадобным выгінам верхняга контуру, які выцягнуты ў напрамку руху ледніка (Расія, т. 9, 16).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)