принима́ть живо́е уча́стие в рабо́те прыма́ць дзе́йны ўдзел у рабо́це;
4.(оживлённый) жва́вы, бо́йкі;
жива́я бесе́да жва́вая (бо́йкая) гу́тарка;
5.(выразительный) выра́зны, я́ркі;
живо́е изложе́ниея́ркі перака́з (вы́клад);
◊
жива́я вода́фольк.жыва́я вада́;
ни жив ни мёртв ні жывы́ ні мёртвы;
на живу́ю ни́тку на жыву́ю ні́тку;
заде́ть за живо́е крану́ць за жыво́е;
ни одно́й живо́й души́ ні адно́й жыво́й душы́;
живо́го ме́ста нет жыво́га ме́сца няма́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
страказа́, ‑ы́; мн. страко́зы (зліч.2,3,4 страказы́), страко́з; ж.
1. Драпежнае насякомае з доўгім брушкам і дзвюма парамі празрыстых сеткаватых крылаў. Над сітняком трымцяць стракозы — то цёмна-сінія, то празрыстыя, як слюда, самалёцікі.Брыль.Сіняя страказа, што сядзела на гарлачыку, успырхнула, павісла над вадой.Хомчанка.
2.перан.Разм. Вясёлая, жывая, непаседлівая дзяўчынка, дзяўчына. [Смірніцкі:] — Не маглі зрабіць так, каб гэтая страказа пачакала. Паспела б.Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АНТЫГО́НА,
у грэчаскай міфалогіі дачка фіванскага цара Эдыпа. Не пакінула сляпога бацьку і ў выгнанні. Пасля яго смерці вярнулася ў Фівы і насуперак забароне дзядзькі — цара Крэонта, пахавала брата Палініка, які загінуў у барацьбе за ўладу ў Фівах. За гэта была жывая замуравана ў каменную пячору, дзе скончыла самагубствам. Міф пра Антыгону выкарысталі ў л-ры Сафокл, Ж.Расін, Б.Брэхт, у музыцы К.В.Глюк, Ф.Мендэльсон, К.Сен-Санс і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
przyroda
przyrod|a
ж. прырода;
ochrona ~y — ахова прыроды;
~a żywa — жывая прырода;
~a martwa — мёртвая прырода;
studiować ~ę — вывучаць прыроду
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Твор ’прадукт творчай працы’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Гарэц.), твуор ’стварэнне; істота’ (Арх. Федар.). Параўн. укр.твір ’прадукт творчай працы’, стараж.-рус.творъ ’выгляд’, польск.twór ’прадукт творчай працы’, ’стварэнне, жывая істота’, чэш., славац.tvor ’стварэнне; выраб’, славен.tvȏr ’утварэнне, нарыў’, серб.-харв.тво̑р ’пластыр з бялка на рану’, ст.-слав.творъ ’праца; чын’. Прасл.*tvorъ ’стварэнне, фармаванне, вытворчасць’, аддзеяслоўны назоўнік ад *tvoriti (гл. тварыць1), першапачаткова назва працэсу з наступнай канкрэтызацыяй (Борысь, 657; Бязлай, 3, 253); інакш і менш верагодна *tvoriti ад *tvorъ/*tvarъ, гл. ЕСУМ, 5, 533.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Wucht
f -, -en
1) ця́жар
2) сі́ла, магу́тнасць (удару і г.д.; тс. перан. – доказаў)
mit vóller ~ — з усёй сі́лы [сі́лай]
3) фіз. кінеты́чная эне́ргія, жыва́я сі́ла
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
БРО́НЗАВЫ ШЫРАКАГРУ́ДЫ ІНДЫ́К,
парода індыкоў, выведзеная ў 1930-я г. адборам бронзавых індыкоў па жывой масе і шыракагрудасці. Гадуюць 2 разнавіднасці, створаныя ў Вялікабрытаніі і ЗША. Пашыраны ў ЗША і краінах Еўропы, у б.СССР завезены ў 1946. Выкарыстоўваюцца пры стварэнні новых парод, ліній і гібрыдаў індыкоў.
Апярэнне птушак чорнае з бронзавым адлівам. Жывая маса самцоў 15—16, самак 8—9 кг. Яйцаноскасць у мацярынскіх лініях 70—90 яец. Маса яйца 80—90 г.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«ГУ́ТАРКА ДАНІ́ЛЫ СА СЦЯПА́НАМ»,
ананімны твор бел. л-ры сярэдзіны 19 ст. Упершыню апубл. П.В.Шэйнам у час. «Русская старина» (1886, т. 49). Напісана напярэдадні сялянскай рэформы 1861, у маст.-публіцыстычнай форме рэалістычна паказвала бяспраўнае жыццё сялянства, эксплуатацыю яго памешчыкамі. У творы выявіліся бунтарскія настроі сялянскіх мас. Сваё вызваленне яны спадзяюцца атрымаць ад «цара-бацюхны», але разумеюць, што цар заадно з панамі. Дэмакратызм, праўдзівасць, прастата і даходлівасць, жывая мова робяць твор яркім узорам нар. л-ры.