прыкіпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак. (разм.).
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыстаць да вельмі нагрэтага дна і сценак пасудзіны.
Варэнне прыкіпела да чыгуна.
2. перан., да каго-чаго. Ужыв. пераважна са словамі «душа», «сэрца» і пад. Захапіўшыся, вельмі прывязацца да чаго-н.
Душой п. да мора. П. сэрцам да работы.
|| незак. прыкіпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чарні́ла, -а, н.
Водны раствор якога-н. каляровага рэчыва, прызначанага для пісання.
Пісаць чарнілам.
Чорнае ч.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
|| прым. чарні́льны, -ая, -ае.
Ч. прыбор.
Чарнільная пляма.
○
Чарнільны арэшак — арэхападобная чорная нарасць на лісці дуба і некаторых іншых дрэў, якая раней служыла для вырабу чарніла.
◊
Чарнільная душа (уст., неадабр.) — пра канцылярскага чыноўніка-фармаліста.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пя́тка ж., в разн. знач. пя́тка;
◊ душа́ ў ~ках апыну́лася — душа́ в пя́тки ушла́;
то́лькі пя́ткі заблішча́лі (блішча́ць) — то́лько пя́тки засверка́ли (сверка́ют);
паказа́ць ~кі — показа́ть пя́тки;
ліза́ць ~кі — лиза́ть пя́тки;
падма́заць пя́ткі — показа́ть (подма́зать) пя́тки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
łata
ж.
1. лата;
2. буд. драніца;
brat-łata — душа-чалавек
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
бяздзе́йнасць, ‑і, ж.
Адсутнасць дзейнасці; пасіўнасць. Неспакойная душа [Кірылы Арлоўскага] ніяк не магла пагадзіцца нават з самай малою нерухавасцю, абыякавасцю, бяздзейнасцю. Паслядовіч. — Не цяжкасці палохаюць мяне, а бяздзейнасць! — запярэчыў Асташонак. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крывапі́вец, ‑піўца, м.
Пагард. Пра чалавека, які жорстка прыгнятае, эксплуатуе каго‑н. Як толькі магла не любіць душа, сэрца, усё пачуццё чалавека-крывапіўца, — так адносілася Ганна да паноў. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пагарну́цца, ‑гарнуся, ‑горнешся, ‑горнецца; зак., да каго-чаго.
Разм. Пачаць гарнуцца да каго‑, чаго‑н. Пагарнуліся дзеці да маткі. □ — На добры лад усё павярнулася — душа да зямлі пагарнулася!.. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэві́зскі, ‑ая, ‑ае.
Гіст. Які мае адносіны да рэвізіі (у 3 знач.); вызначаны, устаноўлены ў выніку рэвізіі (у 3 знач.). Рэвізскі спіс. Рэвізская душа.
•••
Рэвізская сказка (гіст.) гл. сказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Душы́ць ’душыць’ (БРС). Рус. души́ть, укр. души́ти, балг. душа́ ’тс’, серб.-харв. ду́шити і г. д. Прасл. *dušiti (з націскам на другім складзе), каузатыўны дзеяслоў да *dъxnǫti. Падрабязны агляд матэрыялу і меркаванні аб месцы націску гл. У Трубачова, Эт. сл., 5, 164–165.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
характар, натура, нораў, душа, псіхалогія
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)