entströmen
vi (s) (D) выцяка́ць, цячы́ (з чаго-н.)
Rauch entströmt dem Schórnstein — дым ва́ліць з ко́міна
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ва́льнуць ’з усёй сілы стукнуць’ (З нар. сл.); ’ударыць’ (Жд.). Да валіць ’кідаць на зямлю, прымушаць упасці’ або валяць ’пачынаць што-небудзь рабіць з энергіяй, з імпэтам’; параўн. валяй, валяйце ’дзейнічай(це)’. Націск можна тлумачыць аналогіяй з бахнуць, стукнуць і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кува́лда ’цяжкі кавальскі молат’ (ТСБМ, Бяльк., Яруш.). Рус. кувалда (ці гэта запазычанне з беларускай мовы?). Лічыцца прэфіксальным словаўтварэннем да валіць (прэфікс ку‑) (Фасмер, 2, 397). Зусім неверагодна. Словаўтваральная мадэль застаецца незразумелай. Хутчэй ад кувадла (гл.) (Шанскі, 2, 8, 429–430).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ру́шить несов.
1. разбура́ць; (валить) валі́ць; (обрушивать) абва́льваць, абру́шваць, абу́рваць;
2. перен., прост., уст. паруша́ць;
3. спец., обл. драць, дзе́рці, абдзіра́ць;
ру́шить про́со драць (абдзіра́ць) про́са;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
кало́да ж
1. Hólzklotz m -es, -klötze; Block m -(e)s, Blöcke f -, -e;
2. перан (пра чалавека) Klotz m;
◊ валі́ць це́раз пень кало́ду etw. schlecht und recht máchen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
падпільнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; зак., каго-што.
Падсцерагаючы, дачакацца з’яўлення каго‑, чаго‑н. Неяк цёмнай ноччу камсамольцы падпільнавалі на вуліцы двух нямецкіх патрулёў і знішчылі. Пятніцкі. — Не! — крыкнуў Віктар. — Хоць сам загіну, а падпільную, як .. [бабры] будуць валіць гэтае дрэва! Маўр. // Дачакацца зручнага моманту, каб ажыццявіць што‑н. [Міхаліна:] Роза Абрамаўна падпільнавала, калі я была адна, у баку ад людзей, падбегла са спалоханымі вачыма. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшавялі́ць, ‑вялю, ‑веліш, ‑валіць; зак., каго-што.
1. Шавелячы, змяніць становішча чаго‑н.; разварушыць. Расшавяліць вуголле ў печы. // Шавелячы, штурхаючы, вывесці са стану спакою; разбудзіць. Расшавяліць соннага.
2. перан. Абудзіць да дзейнасці, вывесці са стану вяласці, абыякавасці да навакольнага. Узварухнулі, расшавялілі, ускалыхнулі калгасны сход разумныя дакументы партыі. Бялевіч. — Бачу, прападае чалавек. Кругом музыка, а ён кісне. Думаю, пайду, расшавялю... Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Замерці, змярцвець (ад жаху, нечаканасці і пад.). Азірнулася — умлела: Валіць следам ён [Дамянік], як дым. Колас. Убачыўшы чалавека з наганам, .. Іван умлеў. Лобан. Умлеў Шчаслівец... Сярод залы Стаіць ні мёртвы ні жывы. Бачыла. // Абамлець, страціць прытомнасць. З-пад задняй сцяны абзываецца чалавек у рудой кучомцы з чорным шалікам на шыі: — Пачынай, бо зараз дзед умлее. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бра́каць ’бразгаць, падаць, валіць’ (Юрч., Гарэц.). Рус. бря́кать, укр. бря́кати, польск. brzęk! brząkać, ц.-слав. брѧцати і г. д. Слав. bręk‑ — аснова гукапераймальнага характару (*bren‑k‑). Параўн. літ. brínkt ’бах!’. Бернекер, 84; Слаўскі, 1, 46; Праабражэнскі, 1, 44–45; Фасмер, 1, 225.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вайлу́н ’цяльпук, маруда’ (КЭС). Да валіць; параўн. рус. валинь, валень, увалень ’няўклюда’, укр. вайло, вайлюка, валют, валяка ’лены чалавек, лежабока, гультай’, вайлуватий ’няспрытны, непаваротлівы’. Магчыма, таксама збліжэнне з валун ’вялікі камень’. Кароткае і — устаўны гук; параўн. бел. дыял. вайзелін, вайстрак ’лязо’ < востры.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)